hc8meifmdc|2011A6132836|PM_Website|tblnews|Text_News|0xfdff92d003000000b114000001000100
اثرماده حاجب آنژیوگرافی عروق
کرونر برعملکرد تیروئید
دکتر مهرعلی
رحیمی*
چکیده :
سابقه وهدف: درجریان آنژیوگرافی
عروق کرونر مقدار زیادی ید به صورت ترکیب با مواد حاجـب وارد بدن می‌شود که می‌تواند
درصورت وجود کانون‌های خودکار در تیروئید باعـث بروز پرکـاری تیروئـیـد شود و این
حالت در افراد با بیماری عروق کرونر می‌تواند خطرساز باشد. به همین دلیل این تحقیق
باهدف تعیین اثر ماده حاجب مورداستفاده درآنژیوگرافی عروق کرونر برعملکرد تیروئید
بیماران مراجعـه‌کننده به مرکز آموزشی درمانی وتحقیقاتی قلب امام علی (ع) کرمانشاه
درسال 1381 انجام گرفت.
مواد و روش‌ها: پژوهش به‌روش کارآزمایی
بالینی انجام شد. از بین بیمارانی که به‌منظور آنژیوگرافی عروق کرونر به مرکز آموزشی
درمانی و تحقیقاتی امام علی(ع) مراجعه کرده بودند و از داروهـای یددار یا داروهای
مؤثر بر عملکرد تیروئید استفاده نکرده بودند، تعداد 80 نفر به صورت در دسترس
انتـخاب شـدند. ابتدا ازبیماران شرح حال و معاینه فیزیکی دقیق به عمل آمد و از نظر
وجود گواتر طبق برنامه WHO طبقه‌بندی شدند. ازاین افراد قبل از
آنژیوگرافی و چهار هفته بعد از آن آزمایش‌های مربوط به عملکرد تیروئید به‌عمل آمد.
کلیه بیمارانی که قبل از آنژیوگرافـی دارای علایم هیپوتیروئیدی یـا هیپرتیروئیدی
بـودند، از مطالعه خارج شـدند. متوسط ید موجود درمحلول مورداستفاده mg/cc 375 بود(گرافین 16%).
برای تحیلیل داده ها از آزمون تی زوج
استفاده گردید.
یافته‌ها: دراین پژوهش از80 بیمارمورد
مطالعه 4 بیمار به علت اختلال عملکرد
تیروئید قبل ازآنژیوگرافی از مطالعه حذف و از 76 بیمار باقی‌مانده (شامل 29 نفر زن
و47 نفر مرد) 13 بیمار(1/17درصد) دچارهیپرتیروئیدی شدند که از این تعداد 53/61درصد
هیپرتیروئیدی واضح وبقیه هـیپرتیروئیدی تحت بالینی داشتند. 7 نفر این بیماران زن و
6 نفر مرد بودند. به عبارت دیگر1/24درصد زنان و 8/12درصد مردان دچار هیپرتیروئیدی شدند. علاوه
بر این از این 13 بیمار 7 نفر سن بالاتر از
60سال و بقیه مساوی یا کمتراز60 سال داشتند. همچنین 77درصد از 13 بیمار مذکور
بیشتر از cc70 از ماده حاجب
یددار دریافت نموده بودند.
بحث : آنژیوگرافی عروق کرونر با مواد حاجب یددار اثر
قابل‌توجهی برآزمون عملکرد تیروئید دارد و در چندهفته اول بعد از آنژیوگرافی می‌تواند
باعث پرکاری تیروئید شود که این عارضه در افراد مسن و افرادی که بیماری عروق
کرونری دارند، می‌تواند خطرساز باشد. ازاین رو باید نسبت به عملکرد تیروئید دربیماران
قلبی با سن بالای 60 سال پس از انجام آنژیوگرافی بـا ماده حاجب یددار دقت بیشتری
به عمل آورد.
کلیدواژه‌ها: آنژیوگرافی عروق
کرونر، هیپرتیروئیدی، ماده حاجب یددار،کرمانشاه.
« دریافت:19/8/1383 پذیرش: بهار 1384 »
*فوق تخصص غدد
درون‌ریز و متابولیسم، استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه.
* عهده دار مکاتبات: کرمانشاه، بلوار شهید بهشتی، بیمارستان طالقانی، تلفن:8367984-0831.
مقدمه:
نقش اساسی ید در
فیزیولوژی تیروئید کاملاً شناخته شده است. این عنصر کمیاب درپوسـته زمین 65درصد
وزن لوتیروکسین(T4 ) و59درصد وزن T3 را تشکیل می‌دهـد.
کمبود آن شایع‌ترین عـلت گواتر در سرتاسر دنیا محسوب می‌شود و از طرفی درمناطق با سابقه
کمبود ید احتمال بروز کانون‌های خودکار تیروئید به‌خصوص در افراد مسن زیادتر است و
در صورتی که این افراد درمعرض ید زیادتر قراربگیرند، ممکن اسـت دچار پرکاری
تیروئید شوند(پدیده‌جاد-بازدو)(1و2).بروزپرکاری‌تـیـروئید
درمناطق باسابـقـه کمبـود ید پـس ازتـجـویز ید بین 1 تا20 درصد گزارش شده است کـه
بروز بـیشتر آن (10 تا20درصد) دربیمارانی رخ می‌دهد که تیروئید اتونوم(خودکار)
دارند(1) و این حالت به علت گواترهای ندولر(گره‌ای) است و بروز
کمترآن(1تا2درصد)منعکس‌کننده بیماری گریوز تشخیص‌داده‌نشده دراین جمعیت‌ها می‌باشد(1).
ایران و به‌ویژه استان کـرمانشاه از جمله مناطق با سابقه کمبود ید بوده واز نظر
وجود گواتر رتبه دوم را در ایران داراست (3)؛ بنابراین احتمال وجود کانون‌های
خودکار تیروئید درساکنان آن زیاد است و درصورتی‌که این افراد تحت عمل آنژیوگرافی
عروق کرونر قرارگیرند، به علت مقدار زیاد ید موجود در مواد حاجب مورداستفاده
درآنژیوگرافی (25تا35 گرم) که حدود سی‌صدهزار برابر مقدار مورد نیاز روزانه می‌باشد،
احتمال اختلال عملکرد تیروئید به صورت پرکاری تیروئید بیشتر می‌شود(4). حال باتوجه
به خطرزابودن پرکاری تیروئید درافراد با بیماری عروق کرونر ضرورت انجام این مطالعه
احساس می‌شد. بررسی‌های قبلی در کشورهای اروپایی و امریکایی عمدتاً در روی مواد حاجب خوراکی جهت کلوسیستوگرافی بوده است(5و6)
وکمترمطالعه‌ای در خصوص مواد حاجـب یددار تزریقی که از طـریـق کلیه دفع می‌شود، صورت
گرفته است. در تنها مطالعه مشابهی که در ایران(شیراز) در سال 1378 انجام‌گرفته،
اعلام گردید که آنژیوگرافی عروق کرونر اثر
قابل‌توجهی بر عملکرد تیروئید نداشته، ولی در موارد نادر می‌تواند در چند هفته اول
بعد از آنژیوگرافی باعث پرکاری تیروئید شود(7)؛ لذا لازم بود به دلیل تفاوت شیوع
گواتر در دو منطقه(شیوع گواتر در کرمانشاه 10 درصد بیشتر از شیراز می‌باشد)، این
مطالعه نیز در استان کرمانشاه که از مناطق گواترخیز کشور است، انجام شود.
مواد و روش‌ها:
این مطالعه به
روش کارآزمایی بالینی درروی بیمارانی که برای انجام آنژیوگرافی عروق کرونر به مرکز
آموزشی درمانی وتحقیقاتی قلب امام علی (ع) کرمانشاه درسال1380 مراجعه کرده بودند، صورت
پذیرفت. حجم نمونه80 نفرتعیین شد و به صورت دردسترس انتخاب شدند. ابتدا ازبیماران
شرح حال گرفته شد و معاینه فیزیکی دقیق به عمل آمد و از نظر وجود گواتر طبق برنامهWHO
طبقه‌بندی شدند. تمام بیمارانی که سابقه هیپرتیروئیدی یا هیپوتیروئیدی مصرف
داروهای یددار یا داروهای مؤثر بر عملکرد تیروئید داشتند، از مطالعه حذف گردیدند و
در نهایت 76 نفرموردمطالعه‌قرارگرفتند. از این بیماران نمونه خون قبل و چهار هفته
بعد از آنژیوگرافی جهت آزمون‌های عملکرد تیروئید در حالت ناشتا گرفته شد و در یک آزمایشگاه
و با روش رادیوایمینواسی (RIA) اندازه‌گیری به‌عمل
آمد . ماده حاجب مورد استفاده گرافین 16 درصد بوده است که میزان ید آنmg/cc370 (Diatriz oate meglunium
sodan Renografin-76) است .برای تحلیل داده‌ها از آزمون تی زوج
استفاده گردید.
یافته‌ها:
ازمجموع76
بیماری که دراین مطالعه مورد بررسی قرار گرفتند، 29 نفر زن و47 نفر مرد بودند.
متوسط سن بیماران 59 سال بود (دامنه 33 تا
75 سال). 21/84 درصد بیماران گواتر داشتند که سهم زنان 94/35 و سهم مردان 6/64
درصد بود. شایع‌ترین درجه گواتر درهر دو جنس درجه IA
(53 درصد) بود. 6/40 درصد بیماران گواتر درجهIB و 25/6 درصد درجه II
داشتند. هیچکدام از بیماران درمعاینه فیزیکی تیروئید با گره قابل‌لمس نداشتند.
دراین مطالعه 27 نفر از بیماران تحت بررسی سن بیش از 60 سال و 49 نفر سن مساوی یا کمتر
از 60 سال داشتند. همچنین 49 نفر از این بیماران cc 70 یا کمتر و بقیه (27 نفر) بیش از cc70
ماده حاجب رادیوگرافی یددار دریافت نموده بودند (درهریک سی‌سی آن mg375 ید وجود دارد). این پژوهش مبین آن است که
میانگین تغییرات مقادیرTT3،TT4،FT41
وTSH قبل و بعد از آنژیوگرافی عروق‌کرونر تفاوت‌معناداری
داشته است(05/0P<)(جدول1). 1/17
درصد (13نفر) بیماران مورد مطالعه 4 هفته بعد از آنژیوگرافی عروق کرونر دچار پرکاری
تیروئید شدند که از این تعداد 54/61 درصد پرکاری‌تیروئید واضح(overt
hyperthyroidism) و 46/38 درصد پرکاری تیروئید تحت بالینی (subclinical
hyperthyroidism) داشتند. 23/69 درصد (9 نفر) بیماران مبتلا
به گواتر بودند. ولی در هیچکدام گره
جدول 1- توزیع
پارامترهای مربوط به آزمایش‌های عملکرد تیروئید قبل و بعد از آنژیوگرافی عروق
کرونر در بیماران مراجعه‌کننده به بیمارستان امام علی (ع)کرمانشاه در سال 1381.
|
آنژیوگرافی‌عروق‌کرونر
متغیر
|
قبل از آنژیوگرافی
|
بعد از آنژیوگرافی
|
P-Value
|
|
TSH(IRMA)
|
25/1±86/1
|
81/0±83/0
|
001/0
|
|
(RIA)T4
|
18/27±31/112
|
54/ 59 ±30/141
|
001/0
|
|
T3(RIA)
|
81/0±63/1
|
66/0±84/1
|
01/0
|
|
T3RU(%)
|
82/1±75/29
|
1/2±50/29
|
(NS)
|
|
FT4I
|
61/9±68/33
|
2/19±13/42
|
002/0
|
|
FT3I
|
62/10±21/49
|
30/22±50/53
|
(NS)
|
قابل لمس در
معاینه دیده نشد. از نظر جنسیت 7 نفر از
این بیماران زن و 6 نفر مرد بودند.
به عبارت دیگر1/24 درصد درجمعیت زنان و 8/12 درصد مردان دچار پرکاری تیروئید شدند.
همچنین از این 13 بیمار، 7 نفر سن بالاتر از60
سال و 6 نفر کمتر از 60 سال داشتند. 61/84 درصد از 13 بیمار مذکور بیش از cc70 از ماده حاجب یددار و بقیه کمتر ازcc 70 دریافت نموده بودند. 6 ماه بعد از انجام
آنژیوگرافی عروق کرونر 13 بیمارمذکور داوطلبانه جهت بررسی مجدد عـملـکـرد تیروئید (خارج
ازاهداف مطالعه) مراجعه نمودند که درهمه بیماران به‌استثنای 3 نفر عملکرد تیروئید
طبیعی شده بود و این سه بیمار هیچ‌گونه علایم بالینی نداشتند و تنها اختلال عملکرد
تیروئید به صورت پرکاری تحت بالینی تیروئید بود.
بحث :
هیپرتیروئیدی
ناشی از ید(IIH ) درمناطق با کمبود ید از 20-1 درصـد گزارش
شده است که بروز بیشتر آن (10تا20درصد) دربیمارانی دیده می‌شود که کانون‌های خودکار
تیروئید در آن‌ها وجود دارد (پدیده جاد- بازدو) (1) و شانس بروز این کانون‌ها و بنابراین
بروز پرکاری تیروئید ناشی از ید درنواحی با سابقه کمبود ید زیادتر است (2و7). در حال
حاضر مواد حاجب رادیوگرافی و داروی ضدآریتمی آمیودارون شایع‌ترین منابع مقادیر
زیادی ید در دنیا محسوب می‌شوند(8) و افراد باسابقه گواتر ناشی ازکمبود ید به ویژه
افراد مسن در صـورتی که در معرض ناگهانی این مواد قرارگیرند، ممکن است باعث
پرکاری تیروئید شوند(9). علت پرکاری تیروئید ناشی ازید(IIH)
شناخته نشده است، اما احتمالاً در بیماران با گواتر دارای کانون‌های خودکار یا
تیروگلوبولین فقیر از نظر ید بیشتر دیده می‌شوند و پس ازقطع مصرف یـد تخفیف می‌یابد(10).
نتایج این مطالعه نشان داد که 1/17 درصد(13نفر) بیماران پس از آنژیوگرافی دچار
پرکاری تیروئید شدند که از این تعداد 54/61درصد پرکاری تیروئید واضح (overt
hyperthyroidism ) و بقیه نوع تحت بالینی(subclinical
hyperthroidism) داشتند. از این تعداد 23/69درصد گواتر
داشتند و54 درصد سن بالای 60سال و61/84 درصد بیش از cc
70 ماده حاجب رادیوگرافی یددار دریافت نموده بودند. این مطالعه نشان‌داد که میزان
تغییرات مقادیر مقادیرTT3، TT4،
FT41 و TSH قبل و بعد از آنژیوگرافی عروق کرونر تفاوت معناداری داشتند (جدول1).
نتایج این مطالعه با مطالعه Martin وهمکاران همخوانی
دارد. درگزارش ایشان از استرالیا 7 نفر از28 بیماری که تحت آنژیوگرافی و پیلوگرافی
وسی‌تی‌اسکن با استفاده از یوروگرافین قرار گرفته بودند، درعرض 4 هفته دچار پرکاری
تیروئید شدند که چهار نفر از این بیماران گواتر گره‌ای داشتند(9). درمطالعه دیگر
که توسط Steidle و همکاران در
آلمان انجام شد، 28درصد از بیمارانی که گواتر اندمیک داشتند، بعد از انجام
کولوسیستوگرافی در عرض 4 هفته دچار پرکاری تیروئید شدند (11). وی همچنین درمطالعه‌ای
دیگر گزارش نمود که در بعضی از نواحی اروپا تا 15درصد موارد پرکاری تیروئید
درنتیجه استفاده از موادحاجب یددار ایجاد شده است(12). این مطالعات تأییدکننده
مطالعه حاضر می‌باشد. Grehns درمطالعه خود در روی 119 بیمار در یک منطقه اندمیک نشان داد که
9/27درصد از بیماران به‌دنبال کولوسیستوگرافی و1/15 درصد بیماران پس از آنژیوگرافی
عروق کرونر دچار پرکاری تیروئید شدند(13) که نتایج گزارش ایشان با مطالعه حاضر مطابقت دارد و علت کم‌بودن
پرکاری تیروئید ناشی از آنژیوگرافی در مطالعه فوق و مطالعه ما نسبت به
کولوسیستوگرافی را دفع سریع ماده حاجب در نوع تزریقی (آنژیوگرافی) ازکلیه‌ها ذکر
می‌کنند؛ چون در این حالت فرصت کمتری برای آزادشدن ید در بدن وجود دارد، درحالی که
در کولوسیستوگرافی با ماده حاجب خوراکی(Ipodate)،
این فرصت بیشتر است و تا 42 روز پس از مصرف آن
سطح ید آزاد سرم بیش ازمیزان طبیعی است، ولی این میزان در آنژیوگرافی حدود 7
روز است(4). با توجه به مراتب فوق و مطالعه حاضر این‌گونه به نظر می‌رسد که
آنژیوگرافی عروق کرونر درمناطق اندمیک اثر قابل‌توجهی بر سطح هورمون‌های تیروئید
در چند هفته اول دارد. در یک مطالعه گذشته‌نگر توسط Fassbender
درآلمان نشان داده شد که پارامترهای
عملکرد تیروئید بعد ازآنـژیوگرافی به طور معناداری تغییر می‌کند که تغییرات مذکور
به وضعیت اتوآنتی‌آبادی تیروئید و میزان ماده حاجب مورداستفاده وابسته نبود، اما
به مورفولوژی تیروئید بستگی داشت(مثل
اندازه تیروئید، منتشربودن یا گره‌ای‌بودن گواتر درسونوگرافی)(14) این مطالعه
تأییدکننده مطالعه حاضر است. در مطالعه ما از سونوگرافی جهت بررسی شیوع گواتر
استفاده نشد و چون سونوگرافی بهترین روش تعیین اندازه و نشانه دقیق منتشر یا گره‌ای‌بودن
تیروئید می‌باشد، شاید بیمارانی که درمعاینه فیزیکی تیروئید نرمال داشتند و یا گره‌ای
در آن‌ها لمس نشد و دچار پرکاری تیروئید شدند، در سونوگرافی تیروئید مرفولوژی
غیرطبیعی می‌داشتند. البته بروز پرکاری تیروئید دربیماران بدون گواتر می‌تواند به‌صورت
اتفاقی و بدون ارتباط با مصرف ماده حاجب باشد، اما طبیعی‌شدن عملکرد تیروئید پس از
6 ماه از آنژیوگرافی تاحدودی فرضیه مذکور را غیرممکن می‌سازد.
مطالعه
حاضر با مطالعه‌ای که توسط سوید وهمکاران در شیراز انجام‌شد، همخوانی ندارد. در مطالعه
شیراز تنها یک مورد پرکاری تیروئید گزارش شد(15) که به‌نظر‌می‌رسد این تفاوت ناشی
از وضعیت شیوع گواتر اندمیک در دو منطقه باشد که درمنطقه مورد مطالعه حاضر رتبه
بالاتری داراست (3). همچنین مطالعه حاضر با مطالعه Kleinman
در آلمان(16) و مطالعه Hintze و همکاران (17)
همخوانی نداشت. در مطالعه Hintze وهمکاران که تحت عنوان خطر
تیروتوکسیکوز ناشی از آنژیوگرافی عروق کرونر در روی 788 بیمار غیرانتخابی انجام گرفت، اعلام شد که تنها
دو بیمار درعرض 12 هفته بعد از آنژیوگرافی دچار تیروتوکسیکوز شدند که این دو بیمار
به گروه پرخطر(مثل سن بالا و داشتن گواتر و TSH
پایین) تعلق نداشتند(17). گرچه شیوع تیروتوکسیکوز درمطالعه ایشان نسبت به مطالعه
حاضر پایین‌تر بود، اما از جهتی دارای پیامی بود که اولاً بررسی عملکرد تیروئید پس
از 12 هفته از آنژیوگرافی عروق کرونر انجام گرفته بود که در این مدت سطح ید سرم
کاهش می‌یابد و در نتیجه درصورت ایجاد
تیروتوکسیکوز موقتی در این مدت بهبود می‌یابند،
ثانیاً از نظر نداشتن گواتر در 5 نفر از بیماران و سن کمتر از 60 سال در 6 نفر از بیماران
با مطالعه حاضر همخوانی داشت.
درمجموع
با توجه به نتایج مطالعه اخیر و بعضی از مطالعات دیگر می‌توان نتیجه گرفت که
استفاده از مواد حاجب یددار از جمله در آنژیوگرافی عروق کرونر در مـنـاطق با سابقه
کمبود ید و گواتر اندمیک می‌توانـد تأثیرات قابل‌توجهی در عملکرد تیروئید در چند
هفته اول پس از آنژیوگرافی داشته باشد. همچنین رخداد پرکاری تیروئید به‌خصوص در افراد
مسن و افرادی که زمینه بیماری قبلی دارند، می‌تواند خـطرناک باشد، به‌گونه‌ای که
در بعضی مطالعات توصیه به پیشگیری بـا داروی آنتی‌تیروئید شده است (18)؛ لذا شیوع
1/17 درصدی پرکاری تیروئید در مطالعه حاضر لزوم توجه صاحب‌نظران را به تیروتوکسیکوز ناشی از ید(IIT)
درچند هفته اول پس از آنژیوگرافی به‌خصوص در افراد مسن و افراد دارای گواتر
دوچندان می‌کند. البته یافته‌های ایـن مطالعه قابل تعمیم به بیمارانی که سابقه
قبلی پرکاری تیروئید (بیماری گریوز) و گواتر گره‌ای دارند، نمی‌باشد و پیشنهاد می‌گردد
در خصوص این دسته از بیماران مطالعات
دیگری انجام شود. به‌طور کلی مطالعه حاضر نشان داد که اولاً: آنژیوگرافی عروق
کرونر تأثیرات قابل‌توجهی در هورمون‌های تیروئیدی می‌تواند داشته باشد و عمده این تأثیرات
در چند هفته اول بعد از آنژیوگرافی می‌باشد؛ ثانیاً: افراد مسن و افراد دارای
گواتر نسبت به اختلال عملکرد تیروئید پس از آنژیوگرافی عروق کرونری بیشتر مستعد می‌باشند؛
ثالثاً: خطر اختلال عملکرد تیروئید با افزایش مقادیر ید دریافتی و ناگهانی ارتباط
معناداری دارد. در نهایت مطالعه حاضر نشان داد درخصوص بیمارانی که تحت آنژیوگرافی
عروق کرونر قرار می‌گیرند، باید در چند هفته اول پس از آنژیوگرافی نسبت به افراد
مسن و افرادی که گواتر دارند و ید بیشتری دریافت می‌کنند، توجه بیشتری نمود.
References:
1. Kutzin
H| Modler C| Buschsieweke U. Iodine kinetics in faculative hyperthyroidism. J
Mol Med 1980; 4:75.
2. Vidor
GI| Stewart J| Wall J| et al. Pathogenesis of iodide induced thyrotoxicosis in
Northern-2 Tasmania. J Clin Endocrinol Metab 1973; 37:901-909.
3. عزیزی فریدون، حاتمی حسین، جانقربانی محسن. اپیدمیولوژی کنترل
بیماری‌های شایع در ایران مرکزتحقیقات غدد درون‌ریزدانشگاه شهیدبهشتی. ویرایش دوم؛
تهران: نشراشتیاق، سال 1379، صفحه97-82 .
4.
Burgi H| Wimpfhmer C| Burger A. Changes of circulating thyroxine| triiodothyroxine
and reverse triiodothyronine after radiographic contrast agents. J Clin
Endocrinol Metab 1976| 43:1203-1210.
5. Beng
CG| Wellby ML| Symons RG. The effect of ipodate on the serum iodothyronine
pattern-5 in normal subjects. Acta Endocinologica 1980; 93: 175-178.
6. Wu
SY| Chopra IJ| Solomon DH| Bennet LR. Changes in circulating iodothyronines in
euthyroid and hyperthyroid subjects given ipodate. J Clin Endocrinol Metab
1978; 46:691-697.
7. Hurley
JR. Thyroid disease in the elderly. Med Clin North Am 1983; 67:497-516.
8. Henzen
C| Buess M| Brander L. Iodine- induced hyper thyroidism.schweiz Med wochenschr 1999;
129(17):658-64.
9. Martin
FIR| Trss BW| Colman PG. Iodine induced hyperthroidism due to non-ionic
contrast radiography in the elderly. Am J Med 1993; 95:78-82.
10. Rajatanavin
R; SaFran M; Stoller WA; Mordes JP; Braverman LE. Iodin- induced
hyperthyroidism. Am J Med 1984; 77(2):378-84.
11. Steidle B| Grehn S| Seif FJ. Iodine
induced hyperthyroidism after contrast agent. Dtsch Med Wochenschr 1977; 104:
1435-38.
12. Steidle
B. Iodine induced thyrotoxicosis after contrast media: animal experimental and
clinical studies. Fortschr Geb Rontgenstrahlen Nuklear Med Ergan Zungsbd 1989; 128:6-14.
13. Grehn
S| Stedle B| Seif J. Change in thyroid function iodine- containing contrast administration
in Patients in an endemic goiter area. ROFO Forscher Geb Rontgenstr Nuklermed 1981;
135(2):151-6.
14. Fassbender
WJ| Schluter S| Stracke H| Bretzel RG| Waasw T. Ilmanns H. Thyroid function
after iodine-continuing contrast agent administration in Coronary angiography.
Z Kardior 2001; 90(10):
751-90.
15. سوید محمود، زمانی جلال، ریاضی محمدرضا. اثر آنژیوگرافی عروق کرونر
برعملکردتیروئید. مجله غدد درون‌ریز متابولیسم ایران، سال اول شماره4 ؛ سال 1378، صفحه 263-267.
16.
Kleinmann RE| Sternathal E| Stobin O| Bravermann LE. Cardiac catheterization
dye does not affect serum thyroid hormone concentrations or thyotropin
secretion. Clin Res 1981; 29:294-299.
17. Hintze
G| Blombach O| Fink H| Burkhardtu Kobberlingj. Risk of iodine-induced
thyrotoxin after coronary angiography. Eur
J Endocrinol 1999; 140( 3):264-7.
18. Fritzche
H| Benzer W|Furlan W|Hammerle D| Langsteger W| Weiss P. Prevention of iodine-induced
hyperthyroidism after coronary angiography. Acta Med Austriaca 1993;20(1-2):13-7.
800x600
MicrosoftInternetExplorer4