اولین مرکز جامع خدمات کاربردی فناوری اطلاعات روستایی- روستای قرن آباد

تعداد بازدید : 74

10/9/2023

اولین مرکز جامع خدمات کاربردی فناوری اطلاعات روستایی- روستای قرن آباد

علی اکبر جلالی* محمد علی عباسی* سید اسحاق حسینی**

چکیده

مرکز جامع خدمات کاربردی فناوری اطلاعات روستائی- روستای قرنآباد با چشم انداز توسـعه اقتصـادی، فرهنگـی و اجتمـاعی بـا بهرهگیری از دستاوردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات با خودیاری روستائیان احداث شده است. در این مرکز کلیه سازمانهای دولتی خدمات خود را بصورت یکجا به روستائیان ارائه میدهند و نقطه اتصال دولت الکترونیک میباشد. علاوه بـر آن ایـن مرکـز| محلـی برای دسترسی روستائیان به آموزشهای مجازی، کتابخانه مجازی، تجارت الکترونیکی، بانکداری الکترونیکی و سـایر خـدمات نـوین رایانهای و اینترنتی که در شهرها در حال توسعه است| میباشد. رویکرد مرکز جامع خدمات کاربردی فناوری اطلاعات روستائی اقتصادی خواهد بود و باید در برنامهریزیهـای آن بـه گونـهای عمـل شود تا بتواند در درازمدت با تأمین منابع مالی پایدار در امور اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی روستا تأثیر گذاشـته و شـکل عملیـاتی از جامعه اطلاعاتی فردا را به ارمغان آورد. مرکز جامع خدمات کاربردی فناوری اطلاعات روستائی- روستای قرن آباد یک پایلوت ملی میباشد و قرار است تحت نظـارت یـک گروه پژوهشی فعالیتهای آن ارزیابی شود تا نقاط قوت آن در پروژه های آتی کشور در این زمینه دیده شود. در مقاله حاضر ضمن معرفی مرکز و بیان اهداف آن| به مشخصات فنی و برنامه های آینده این مرکز پرداخته شـده و تـأثیرات آن در ساختار فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی روستا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. بررسی جنبه های بـین المللـی و جایگـاه چنـین پروژه هائی در جامعه اطلاعات جهانی از یکسو و تحولاتی که اجرای این پروژه میتواند در حوزه ICT روسـتایی پدیـد آورد بخـش دیگری از این مقاله را شامل میشود. از آنجا که چنین مرکزی برای اولین بار در ایران تأسیس شده است نیـاز بـه تجزیـه و تحلیـل علمی و نقد در مورد ساختار فیزیکی و برنامه های آن دارد، لذا مطرح شدن آن در همایش کاربرد فناوری اطلاعات در روسـتا فرصـت مناسبی از این نظر میباشد

کلمات کلیدی: فناوری اطلاعات، قرن آباد، شاهکوه، اینترنت، مرکز خدمات روستایی

مقدمه

توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات به سرعت کلیة اقشار جامعه اطلاعاتی جهانی که روستائیان نزدیـک بـه 40 %آن را تشـکیل میدهند تحت تأثیر قـرار مـیدهـد "1 ."بسـیاری از کشـورهای جهـان از جملـه هندوسـتان، شـیلی، کانـادا، اسـترالیا و آمریکـا برنامـه هــای اســتراتژیک مشخصــی بــرای توســعه ICT در کشورشان دارند"2 ."سازمانهای بینالمللی مانند یونسکو، سازمان ملل و UNDP علاوه بر خدمات مالی| منابع علمی و تجربیـات تجربیات بسیار خـوبی از سـایر کشـورها را در ایـن زمینـه ارائـه میدهند "3 ."در توسعه مراکز خدمات کاربردی فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی باید به گونهای عمل شود کـه سـاختارهای سـنتی و فرهنگ بومی آنها با مشکلی مواجه نشود. بستگی به نـوع نیـاز روسـتاها باید کاربردهای خاص تولید و توسعه ICT در روستاها همراه بـا کـاربرد باشد. در اولین قدم آموزش روستائیان با رایانه و اینترنت مورد نظـر اسـت تا بتوانند با خدمات فناوری اطلاعـات و ارتباطـات و تـاثیر آن در زنـدگی اقتصادیشان آشنا شوند. در مراحل بعـد| آموزشـهای تخصصـی در مـورد زراعت، دام و صنایع دستی میتواند در نظر گرفته شود. تجربیات جهـانی توسعه ICT در روستاها نشان میدهد که همواره نوآوری و خلاقیـت در این توسعه نقش بزرگی داشته و تحمیل کاربردهای خاص اجـرا شـده در یک کشور ممکن است برای کشور دیگر چندان سودمند نباشد. در مراکز جامع خدمات کاربردی فناوری اطلاعات روستایی باید علاوه بـر مطالعات فرهنگـی و برنامـهریزیهـای آموزشـی بـه جنبـه هـای تخصصی و فنی توجه شود. امکانات سخت افزاری، نرم افزاری و ارتباطات از یک سوی و مدیریت و هدایت درسـت برنامـه هـای مراکز از سوی دیگر باید مورد توجه قرار گیرد. در کشور ما برنامه مدون و ساختار یافتـهای در خصـوص تأسـیس اینگونـه مراکـز خدمات روستائی وجـود نـدارد. تنهـا اقـدام مشـخص بـا اطـلاع نویسنده، سند راهبردی توسعه ICT ملی کشور میباشد کـه در آن جایگاه شهر و روستا یکسان دیده شده است "4 ."با توجه بـه مسائل خاص روستائیان کشور که در بسیاری مـوارد متفـاوت از جامعه شهری است، شناخت نیازها و یـافتن راهکارهـا از طریـق ICT یک ضرورت اجتناب ناپذیر اسـت. تهیـه سـند راهبـردی توسعه ICT روستائی کشور میتوانـد یـک گـام مـوثر در ایـن شناخت باشد. تهیه سند راهبردی هم بـدون داشـتن پایلوتهـای مشخص بومی و تنهـا بـا اتکـا بـر تجربیـات جهـانی و مباحـث تئوریک ممکن است موفق نباشد و مشکلات خاص خود را برای کشور داشته باشد. لذا انجام پروژه هـای نمونـه ماننـد طراحـی و اجرای مرکز جامع خدمات کاربردی فناوری اطلاعات روستائی – قرنآباد به عنوان یک پایلوت ملی بـا انگیـزه آزمایشـگاهی هـم میتواند در راستای توسعه ICT ملی با ارزش باشد. در قسمتهای بعدی ایـن مقالـه بـه جزئیـات بیشـتری در مـورد اهداف، برنامـه هـا و خـدمات قابـل ارائـه مرکـز جـامع خـدمات کاربردی فناوری اطلاعات روستائی – قـرنآبـاد پرداختـه شـده است.

شاهکوه و قرن آباد اولین و دومین روسـتای اینترنتـی ایران

شاهکوه اولین روسـتای اینترنتـی ایـران کـه در 60 کیلـومتری شهرستان گرگان در استان گلستان در میان رشتهکوه های البـرز واقع شده است تجربه کوچکی را در زمینه توسعه ICT از سـال 1379 به خود دیده است. این روستا در حالی کـه دسترسـی بـه جاده آسفالته ندارد، توانسته اسـت بـا اسـتفاده از 9 عـدد رایانـه اهدائی مؤسسه خیریه دانش و هنر موفقیتهـای نسـبتآ خـوبی در سطح منطقه، کشور و جهـان از نظـر فرهنـگ توسـعه فنـاوری اطلاعات و ارتباطات داشته باشد. شاهکوه روسـتائی کوهسـتانی است که در سالهای قبل از انقـلاب دوران سـختی را گذرانـده و مردم زحمـتکش آن بـه شـغل کشـاورزی و دامـداری مشـغول بودهاند. شاهکوئیان از ترس راهزنان و گریز از مشکلات دیگر بر نزدیکی قله های کوه شاهکوه زندگی میکردند کـه بـه همـین دلیـل آب آشامیدنی و مصرفی آنها از چشمه های محدودی تأمین مـیشـد و هرگـز تکافوی نیاز را نمیکرد. زنان شاهکوئی ساعتها در چشمه ها در صـف آب میایستادند و مردم شاهکوه از حمام خزانه استفاده میکردند. کمبـود آب باعث مشکلات بهداشتی و محدودیتهای زیادی بـرای آنـان بـود. بعـد از انقلاب اسلامی با همت جهاد سازندگی این روستای قدیمی مجبور شدند به دو نقطه به نامهای درآسیاب و چهارباغ که در هر دو نقطه آب بیشتری وجود داشت و محل کشـت و زرع آنـان نیـز بـود منتقـل شـوند. انتقـال روستائیان و دل کندن آنها از خشت و گِلی که اجداد آنهـا سـاخته بودنـد باعث شد تا عدهای که زمـین و دامـی در بسـاط نداشـتند بـه شـهرهای شاهرود و گرگان کوچ کنند و با کارگری زندگی بگذرانند. عـدهای کـه در روستاهای جدید ماندند کمکم با انرژی بیشتری به تولید پرداخته و شرایط آموزش برای فرزندانشان نیز فراهم شد. رشد و توسعه این منطقـه بسـیار سریع اتفاق افتاد، بگونـهای کـه هـم اکنـون مجموعـه سـاکنان قـدیمی روستای شاهکوه بیش از 450 دانشجو و فارغ التحصیل دارند و این عـده در قالب تشکلی به نـام "مجمـع دانشـگاهیان منطقـه شـاهکوه" فعالیـت گستردهای را در جهت توسعه روستای خود انجام میدهند

اغلب روستائیان شاهکوئی در ایام قشلاق بـه روسـتای قـرن آبـاد در 20 کیلومتری شهرسـتان گرگـان کـوچ مـیکننـد و در آنجـا بـه فعالیتهـای کشاورزی و دامداری پرداخته و بعضاً در کارخانه های شالیکوبی مشـغول میباشند. حالا دیگر شاهکوئیهای تیزهوش که تسـلیم عقـل شـدند و از روستای اجدادی خود که امکانی بـرای زنـدگی نداشـت دسـت کشـیدند، اربابان روستاهای اطراف خود| هم از نظـر علمـی و هـم از نظـر مـادی میباشند. بیشتر مردم ساکن در قرنآباد را شاهکوئیها تشکیل مـیدهنـد؛ در حقیقت آنجا همان روستای شاهکوه است. محصولات کشاورزی قـرن آباد برنج، سیب زمینی و لوبیای روغنی است. بیشـتر دامـداری آنهـا هـم گاوداری مـیباشـد. اغلـب کارخانـه هـای شـالیکوبی منطقـه متعلـق بـه شاهکوئیان ساکن قرن آبـاد مـیباشـد. هـر اقـدامی در توسـعه ICT در روستای قرن آباد انجام میشود در حقیقت کار جوانـان شـاهکوئی اسـت، تأسیس اولین مرکز جامع خدمات کاربردی فناوری اطلاعات روسـتائی – قرنآباد یک نمونه از تلاش آنان جهت محرومیت زدائی و تـلاش بـرای آینده بهتر مردم روستا است.

علت انتخاب روستای قرنآباد

شاهکوه روستائی ییلاقی است و فقط تابستانها جمعیـت زیـادی در خـود دارد و در سایر زمانها ساکنان آن عموماً به روستای قرنآباد کوچ کـرده و دوران قشلاق خود را در آنجا میگذرانند. بـه همـین دلیـل مرکـز جـامع خدمات کاربردی فناوری اطلاعات روستائی در این روستا ساخته شده است تا در مدت زمان بیشتری مورد استفاده روستائیان قرار گیرد. نظر به اسم طولانی "مرکز جامع خدمات کاربردی فنـاوری اطلاعات روستایی" مردم روستا ایـن مرکـز را بعنـوان کتابخانـه مجازی میشناسند.

ساختار مرکز جامع خدمات کاربردی فناوری اطلاعات روستائی در قرن آباد چگونه است؟

این مرکز در دو طبقه که هر طبقه آن 280 متر مربع وسعت دارد ساخته شده است "شکل 1 ."طبقـه اول ایـن مرکـز دارای آمفـی تئاتر، مرکز ISP ،کلاسهای آموزشی و اتاق مشاوره میباشد که مختص روستائیان است. برنامه های متنوعی از جمله آموزش بـه کودکان، پسران، دختران، زنان و مردان در سنین مختلـف جـزء فعالیتهای مستمر این مرکز خواهد بود.

طبقه دوم این ساختمان به مرکز تحقیقـات فنـاوری اطلاعـات و ارتباطات روستائی اختصاص دارد. در این مرکز به تمام نهادهای دولتی فضـای مناسـبی داده مـیشـود تـا در کنـار هـم بتواننـد تحقیقات مورد نظرشان را انجام داده و یا آمار و اطلاعـات مـورد نظر سازمانهای مطبوعشان را تهیه نمایند. عـلاوه بـر نهادهـای دولتی، دانشگاه ها و دانشـجویان دوره هـای کارشناسـی ارشـد و دکتری میتوانند تحقیقات خود را در محل روستا انجـام دهنـد و با مسائل حقیقی سر و کار داشته باشند و در عین حال دسترسـی به اطلاعات جهانی نیز برای تحقیق خود در محل روسـتا داشـته باشند.

ایـن مرکـز عـلاوه بـر شـبکه داخلـی خـود| از طریـق ISP روسـتائی، سرویسهای مورد نظر روستائیان را فـراهم مـینمایـد تـا روسـتائیان هـم بتوانند از خدمات کاربردی اینترنت بهرهمند شوند. کتابهـای الکترونیکـی که بصورت چند رسـانهای در مرکـز داده ایـن مرکـز ذخیـره و بـازخوانی میشوند میتواند از طریق صدا و فیلم حتی ارتباط افراد بیسواد و یا کـم سواد به دانش جهان را برقرار نموده و در بهرهوری تولیدات تأثیر بگذارد.

سرویسهای مرکز جامع خدمات کاربردی فنـاوری اطلاعـات روستائی

این مرکز کلیه نیازهای روستائیان به اطلاعات و دانش را در محل روسـتا تأمین کرده و علاوه بر آن خـدمات شـایانی را بـه نهادهـا و سـازمانهای دولتی و غیر دولتی که نوعاً با روستا در تماس هستند ارائه میدهد. بعضی از خدمات قابل ارائه در این پایگاه بشرح ذیل است.

خدمات آموزشی

مهمترین خدمات به روستائیان در عصر دانـش، آمـوزش مـیباشـد. ایـن مرکز میتواند با ارائه خدمات آموزشی متنـوع نیـاز روسـتائیان را بـرآورده نماید. هر روز دسترسی به خدمات آموزشی با استفاده از فناوری اطلاعات آسانتر میشود و وجود چنین مراکزی میتواند زمینه حضور تدریجی علـم و دانش به روستا را فراهم نماید. بعضی از خدمات آموزشی قابـل عرضـه در چنین مراکزی میتواند شامل موارد ذیل باشد.

· آموزش عمومی

o آموزش بهداشت

o آموزش کشاورزی

o آموزش دامداری

o آموزش رایانه، اینترنت

o سایر آموزشهای عمومی

· آموزش کلاسیک

o آموزش افراد کم سواد و بی سواد "نهضت سوادآموزی"

o آموزشهای تک درس مانند زنبورداری، پرورش ماهی و ماننـد

آن بر حسب نیاز

o آموزشـهای راه دور مقـاطع ابتـدائی، راهنمـائی و متوسـطه در صورت نیاز

o آموزشهای عالی دانشگاهی و استفاده از دانشگاه های

مجازی

o سایر آموزشهای کلاسیک · آموزشهای خاص

o آموزش نحوة برخورد با سوانح طبیعی

o آموزشهای دفاعی

o آموزشهای خاص زنان

o آموزشهای فنی و حرفهای خاص

o سایر آموزشهای خاص

خدمات فرهنگی

ارائه خدمات فرهنگی در روستاها باعـث حفـظ سـنن و رسـوم و زبان اهالی شده و فرصت بیشتری برای روستائیان فراهم گـردد تا بتوانند با آداب و رسوم سایرین نیز آشنا شوند. خدمات فرهنگی در این مراکز میتواند کاملاً متنوع باشد و در صورت توجه جدی به آن آثار مثبت فرهنگی برای روستا به ارمغـان آورد. بعضـی از خدماتی که میتواند در ایـن مراکـز در حهـت توسـعه فرهنگـی توسعه یابد به شرح ذیل است:

· مسابقات فرهنگی چندرسانهای روی خط

· آموزش قرآن و علوم دینی

· آموزش موسیقی، تئاتر، سینما

· کتابخانه مجازی و کتابخانه عمومی روستا

· سایر خدمات مرتبط

خدمات اقتصادی

بنای اقتصاد جهان فردا بر دانش تکیـه خواهـد داشـت. اقتصـاد دانش محور نیروی جایگزین اقتصاد سنتی جهان خواهد شد. آیـا روستاها برای خود اقتصاد مستقلی خواهند داشت. و یا بایـد آنهـا نیز با این تحولات همراه شوند؟ به نظر میرسد اقتصـاد، شـهر و روستا نمیشناسد و اگر مبنا دانش است باید از طریـق اینچنـین مراکزی فرصت دسترسی روستائیان به اقتصـاد جدیـد را فـراهم کرد. امروز با بحثهای جدید تجارت الکترونیک، تولید مجـازی، کارت اعتباری، بانکـداری الکترونیکـی بنظـر مـیرسـد فرصـت روستائیان بیشتر هم شده است. این مراکـز در ایـن جهـت هـم میتوانند موفق باشد. در ذیل به چند مورد از خـدمات اقتصـادی این مراکز پرداخته شده است:

· معرفی تولیدات کشاورزی و دامـداری و سـایر محصـولات در بـازار

ملی و جهانی

· انجام امور بانکی و مالی از طریق نصـب ماشـین ATM در محـل

مرکز

· کاریابی و کار از راه دور

· تجارت الکترونیکی

· سایر خدمات اقتصادی

خدمات اجتماعی

با وجودی که شوراهای روستا بوجود آمدهاند اما هنوز دفتـر و تشـکیلات منسجمی که بتواند تجربیات آنها را به گروه بعدی منتقل کند ندارند. ایـن مرکز علاوه به اینکه میتواند ارتباط روسـتائیان بـا مسـئولین را تسـهیل نماید میتواند مرکزی برای نشست با مردم روستا و محلی برای برگزاری جلسات شورای روستا باشد. این مرکز علاوه بر اینکه مـیتوانـد بسـتری برای ارتباط بین اهالی| شواری روستا و ارگانهای دولتی باشد| خدمات زیر را نیز در زمینه اجتماعی فراهم میکند:

· برگزاری جلسات شورای روستا

· برگزاری نشستهای مجازی

· برگزاری انتخابات رایانهای

· پایگاه انجمنها و گروه ها NGO

· سایر خدمات اجتماعی

خدمات دولتی

این مرکز میتواند نقطه اتصال دولت الکترونیکـی بـه روسـتاها باشـد تـا روستائیان بتوانند ارتباطات خود را با بخشهای دولتـی از ایـن پایگـاه بـه انجام برسانند. این مرکز میتواند محل استقرار نهادهای دولتـی زیـر کـه عموماً در روستاها فعالیت دارند باشد:

· دفتر مجازی وزارت جهاد کشاورزی

· دفتر مجازی وزارت بهداشت

· دفتر مجازی وزارت آموزش و پرورش

· دفتر مجازی سازمان محیط زیست

· دفتر مجازی بانک کشاورزی

· دفتر مجازی پست بانک

· دفتر مجازی سازمان تعاون روستائی

· دفتر مجازی سایر نهادهای مرتبط با روستا

ز آنجا که هر سازمانی نمیتوانـد یـک دفتـر مسـتقل در روسـتا داشته باشد قرار گرفتن کلیه سازمانهای دولتی در کنار هـم و در یک محل علاوه بر صرفهجوئیهـای مـادی باعـث مـیشـود تـا سازمانهای دولتی در کنار هم بتوانند خـدمات بهتـری از طریـق مشاوره انجام دهند و از دوباره کاریها جلوگیری کنند. عـلاوه بـر آن| در حال حاضـر بسـیاری از روسـتاها افـراد فـارغ التحصـیل دانشگاهی دارند، این مرکز باعث جذب آنهـا شـده و مـیتواننـد بعضی از این افراد به عنـوان کارمنـد یـا نماینـده یـک یـا چنـد سازمان دولتی بکار مشغول شوند. در صورت موفقیت این مراکـز مشکل آمارگیری از روستاها میتواند به راحتی حل شده و حتـی به روز شود تا مسئولین تصـمیمگیـر کشـور| بـر روی آمارهـای واقعی برای روستائیان برنامهریزی نمایند.

سایر خدمات و سرویسه

سرویسها و خدماتی که میتوانند مراکز جامع خـدمات کـاربردی فناوری اطلاعات روستائی ارائه نمایند بسیار زیاد مـیباشـد. ایـن مراکز میتوانند مانند پارکهای فناوری اطلاعات کشور بـا هـدف مرکز رشد فناوری اطلاعـات روسـتائی توسـعه یابنـد. همچنـین میتوانند مرکز آمـوزش یـا مرکـز خـدمات تجـاری و امثـال آن باشند. در قسمت ذیل به بعضی از سرویسهای این مرکز پرداخته شده است:

· خدمات عمومی اینترنت مثل : پست الکترونیکی، ارتباطـات

و کنفرانسـهای تصـویری و خــدمات تلفنهـای اینترنتــی،

VOIP و نمابر

· خدمات و سرویسـهای کـافی نـت، ماشـینهـای ATM ،

پارک فناوری اطلاعات روستائی، کیوسکهای خدماتی

· خدمات فرمها و اطلاعات ادارات و خـدمات و سرویسـهای

تجاری

· خدمات و سرویسهای اطلاعات پزشکی

· سایر خدمات مشابه

خدمات بسیاری زیـاد دیگـری مـیتوانـد از طریـق ایـن پایگـاه روستائی به مردم روستا ارائه شود و زندگی آنها را در بسـیاری از امور اقتصادی، فرهنگی، علمـی، آموزشـی و اجتمـاعی متحـول نماید. این مرکز که همزمان میتواند کاربردهای آموزشی، مرکـز تجارت، مرکز اطلاعات و اخبار روستا، مرکز تحقیقات روسـتائی، کتابخانه روستا، مرکز دسترسی به اینترنت، مرکز سرویس دهـی خدمات اینترنت ISP روستائی، مرکز دسترسـی گردشـگران بـه اطلاعات و سرویسهای الکترونیکـی و بـالاخره مرکـز هماهنـگ سـازی خدمات و سازمانهای دولتی را داشته باشد در صورتیکه تحت حمایت قرار گیرد نقطه عطفی در توسعه روستاهای کشور در شروع هزاره سوم خواهد بود.

ارکـان مرکـز جـامع خـدمات کـاربردی فنـاوری اطلاعـات روستائی

ارکان این مرکز میتواند پس از کسب تجربیات احداث اولین مرکز بوجود آید. مراکز مشابه در جهان با توجـه بـه موقعیـت و رویکـرد| سـازماندهی متفاوتی دارد. در مرکز قرن آباد ارکان سازمانی ذیل پیشنهاد میشود:

1 -هیأت امناء: شامل دو نفـر از اعضـای شـورای روسـتا، یـک نفـر از کارکنان سازمانهائی که در روسـتا فعالیـت دارنـد، مثـل آمـوزش و پرورش، بهداشت و درمان، جهادکشاورزی، سازمان محـیط زیسـت، تعاون روستائی و سایر سازمانها 2 -مدیر مرکز: به انتخاب هیأت امناء و تأئید بخش دار "تا حکم قـانونی داشته باشد". 3 -معاون مرکز: به انتخاب مدیر 4 -کارکنان مرکز: دفتری، مالی، تکنسین شبکه "بر اساس تعداد برنامـه و شیفت کاری". 5 -اعضاء: اعضای پیوسته و افتخاری طبق اساسنامه مرکز موارد فوق در حد یک پیشنهاد اولیه است و ارائه یـک برنامـه سـازمانی مناسب پس از عملیاتی شدن مرکـز و تنـوع خـدمات مـیتوانـد بصـورت واقعیتر مشخص گردد.

منابع مالی

بودجه مورد نیاز مرکز جهت نگهداری و حقوق کارکنان از طریق شـورای روستا "خودیاری مردم"، اجاره فضا به سازمانهای دولتی مرتبط با روسـتا و فروش سرویس و خدمات مرکز تأمین خواهد شد. علاوه بـر آن پیشـنهاد میشـود وزارت ارتباطـات و فنـاوری اطلاعـات در 5 سـال اول تأسـیس مراکزی که خودیاری مردم از 60 %کـل هزینـه بیشـتر باشـد بخشـی از هزینه ها که حداکثر بیشتر از 40 %کل هزینه نخواهد بود را تـأمین کنـد. البته روش تعیین سهم هر بخش میتواند پس از بررسی دقیقتر و تعیـین هزینه ها بصورت مشخصتـری تعیـین شـود. در هـر صـورت در توسـعه اینگونه مراکز باید بگونهای عمل شود که نهایتاً خودیاری مردم و فـروش سرویسها در درازمدت بتواند هزینه های مرکز را تأمین کند.

هزینه تجهیزات و خطوط ارتباطی پیشنهاد میشود تجهیـزات اصـلی بـرای بـار اول توسـط وزارت ICT تأمین شود و به روز رسانی تجهیـزات و خریـد تجهیـزات جدید بعهده هیئت امناء مرکز باشد. خطوط ارتباطی دیتا و تلفـن تا پایان برنامه توسعه چهارم به عهده وزارت ارتباطات و فنـاوری اطلاعات بصورت رایگان باشد. در صورتیکه تـأمین ایـن هزینـه توسط وزارت ICT مقدور نباشـد دولـت بایـد مکلـف شـود تـا هزینه های این مراکز را از ردیف بودجه دولتی تأمین نماید. مسئله ارتباطی در روستاها به علت نبود زیرساختار مناسـب یـک مسئله جدی و محدود کننده است. از طرفی بدون داشـتن یـک شبکه پرسرعت برای اینترنت روستائی، استفاده از آن کـم تـأثیر خواهد بود. لـذا بایـد از بـین روشـهای متـداول و تکنولوژیهـای متنوع| بهترین شرایط را شناسائی کرده و زمینه اجرائی شدن آن در روستاها را فراهم نمود.

توجیه اقتصادی مرکز

مرکز جامع خدمات کاربردی فناوری اطلاعات روستائی میتوانـد باعث تحول جدی در ساختار سـنتی روسـتاهای کشـور شـده و وضعیت فرهنگی، اقتصـادی و اجتمـاعی روسـتا را ارتقـاء دهـد. ایجاد چنین مراکزی اگرچه ممکن است برای بخـش خصوصـی مقرون به صرفه نباشد، لـیکن بـا کمـک دولـت و در درازمـدت میتواند توجیه اقتصادی داشته باشد و حتی بـه مراکـزی بـرای تولید اشتغال و معرفی مشاغل جدیـد تبـدیل گـردد. نمونـهای از موارد اقتصادی که در توجیه اقتصادی مراکز میتواند موثر باشـد در قسمت ذیل آمده است

1 -نزدیک به 40 %از جمعیت کشور در روسـتاها زنـدگی میکنند که اگر به روش سنتی فعلی به امـور زنـدگی ادامه دهند قطعاً جوانـان در آینـده شـرایط را تحمـل نکرده و به شهرها مهاجرت میکننـد کـه ایـن خـود مشـکلات اقتصـادی زیـادی را بـه کشـور تحمیــل میکند.

2 -با دسترسی روسـتائیان بـه اطلاعـات از طریـق ایـن مرکز| آموزش آنها بالا رفته و در نتیجه بهـرهوری در تولید در روسـتاها ارتقـاء مـییابـد و اقتصـاد بهتـری خواهند داشت

3 -جوانان روستا که امیدی به زندگی در روستا ندارنـد و بخصوص افراد تحصیل کرده روستائیان میتواننـد بـا روشهای کار از راه دور و نوآوریهای حاصـل از تولیـد دانش به فعالیت اقتصادی در روستا پرداخته و شرایط را بـرای زندگی بهتر آماده کنند.

4 -سازمانهای دولتی کـه فعـلاً بصـورت پراکنـده بـه روسـتائیان سرویس میدهند در صورت متمرکز شدن قطعاً هزینه کمتری به دولت تحمیل کرده و بهرهوری بهتری خواهند داشت.

5 -آموزش به عنوان رکـن توسـعه بـا وجـود چنـین مراکـزی در روسـتاها عمـومی شـده و شـانس بـالا رفـتن سـواد عمـومی روستائیان افزایش مییابـد و متناسـب بـا آن اقتصـاد بهتـری خواهند داشت.

6 -روستاها با وجود چنین مرکزی امکان ورود به جامعه اطلاعاتی جهانی را پیدا میکنند و میتوانند از مزایای آن استفاده کنند.

7 -فاصله شهر و روسـتا کـه متأسـفانه مشـکلات زیـادی بـرای روستائیان داشته کمتر مـیشـود و امیـد در روسـتائیان باعـث پشتکار بیشتر و در نتیجه بهرهوری بیشتر در تولیدات میشود.

8 -مرکز جـامع خـدمات کـاربردی فنـاوری اطلاعـات روسـتائی میتواند به عنوان مرکز رشد ICT روسـتائی نقـش پارکهـای فناوری را در روستاها داشته باشد، مسلمآ، توجیهات اقتصـادی پارکهای فناوری در مورد این مراکز نیز مصداق دارد.

نمونهای از برنامه هفتگی پیشـنهادی بـرای آمـوزش مرکـز جامع خدمات کاربردی ICT روستائی

در مرکز جامع خدمات کاربردی فنـاوری اطلاعـات روسـتائی قـرن آبـاد برنامه های متنوعی را میتوان تدارک دید. بعنوان مثـال در بخـش آمفـی تئاتر آن میتوان فیلمهای مختلـف آموزشـی و تفریحـی ارائـه نمـود. در کلاسهای آن که میتوانند مجهز به ابزار رایانه و اینترنت باشند میتـوان برنامه های متنوعی داشت

موارد فوق فقط جنبه پیشنهادی دارد و برحسب موقعیت روسـتا، امکانات و نیازها میتوان برنامه های متناسب را تدارک دیـد کـه همه اقشار روستا بتواننـد از امکانـات مرکـز بـه بهتـرین شـکل استفاده نمایند.

مرکـز جـامع خـدمات کـاربرد فنـاوری اطلاعـات و ارتباطات روستائی از دیدگاه جهانی

در اعلامیه اصول اجلاس جهانی سران دربارة جامعـه اطلاعـاتی "ژنو: 10 تا 12 دسامبر 2003 "به جامعهای اشاره شده اسـت کـه در آن تکنولوژی نوین و بویژه تکنولوژی اطلاعـات و ارتباطـات باید ابزار اصلی قابل دسترسـی همگـان "روسـتا و شـهر"، بـرای ساختن جهانی صلح آمیز، مرفهتر و عادلانهتر و جهانی مبتنی بـر میراث مشترک بشریت بـا تمـام گونـاگونیهـای آن باشـد "5 ." همینطور در بخشهای مختلف این اعلامیه به حقوق روستائیان و اقشار محروم اشاره شد.ه اسـت. تأسـیس مرکـز جـامع خـدمات کاربرد فناوری اطلاعات روستائی- روستای قرن آبـاد مـیتوانـد یکی از پایلوتهای بین المللی در منطقه آسیا باشـد تـا بتـوان بـا امکانات بین المللی آنرا تجهیز و به یک مرکـز تحقیقـات علمـی مبدل نمود. همچنانکه راه اندازی وب سـایت روسـتای اینترنتـی شاهکوه با بـیش از 900 هـزار بیننـده توانسـت نظـر مخاطبـان خارجی را جلب نموده و بسیاری از رسانه های معتبر دنیا در مورد آن برنامه هائی داشتند، اقدامات انجـام شـده و برنامـه هـای ایـن مرکز نیز میتوان ابعاد بین المللی پیدا کند.

نتیجه گیری

مرکـز جـامع خـدمات کـاربردی فنـاوری اطلاعـات روسـتائی- روستای قرن آباد با چشـم انـداز توسـعه اقتصـادی، فرهنگـی و اجتمـاعی بـا بهـرهگیـری از دسـتاوردهای فنـاوری اطلاعـات و ارتباطات با خودیاری روستائیان احداث شده است. در این مرکـز کلیـه سـازمانهای دولتـی خـدمات خـود را بصـورت یکجـا بـه روسـتائیان ارائـه مـیدهنـد و نقطـه اتصـال دولـت الکترونیـک میباشد. علاوه بر آن| این مرکـز محلـی بـرای دسترسـی روسـتائیان بـه آموزشـهای مجـازی، کتابخانـه مجـازی، تجـارت الکترونیکـی، بانکداری الکترونیکی و سایر خدمات نوین که در شهرها در حال توسعه میباشد است. هزینه نگهداری، تجهیز امکانات نرم افزار، سخت افزار و خطـوط دیتا و ارتباطی تا پایان برنامه توسعه چهارم بصورت اشتراک بین شورای روستا، فروش سرویسها و خـدمات و وزارت ارتباطـات و فنـاوری اطلاعات تقسیم میشود و یا میتواند از ردیف بودجه دولتی استفاده کند. رویکرد ایجاد مرکز جامع خدمات کـاربردی فنـاوری اطلاعـات روسـتائی اقتصادی خواهد بود و باید به گونهای عمل شود تا بتواند در درازمـدت بـا تأمین منابع مالی پایدار در امور اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی روستا تـأثیر گذاشته و شکل عملیاتی از جامعه اطلاعاتی فردا را به ارمغان آورد. این تجربه در صورت موافقت میتواند در سـایر روسـتاهای کشـور پیـاده شود. عموماً طراحی، هدایت و توسـعه ICT روسـتایی در جهـان توسـط دانشگاه ها با حمایت مالی دولت انجام میشود و بخش اجرائی آن توسـط بخش خصوصی انجام میگردد. مرکز جامع خدمات کاربردی فناوری اطلاعات روستائی-روستای قرن آباد یک پایلوت ملی مـیباشـد و بایـد تحـت نظـارت یـک گـروه پژوهشـی فعالیتهای آن ارزیابی شود تا نقاط قوت آن در پروژه های آتی کشور دیـده شود. این مرکز باید بگونهای عمل نماید تا حقوق اطلاعاتی، فرهنگی، حمایتی، جمعی و مشارکتی روستائیان حفظ شود.