مقدمه
جهانی شدن فرآیند غالب در تعاملات و تحولات بینالمللی عصر
معاصر تبدیل شده است. جریان سریع، گسترده و فزاینده کالا، خدمات، سرمایه و فناوری،
رشد سریع فناوری‌های ارتباطاتی و اطلاعاتی (ICT)،
افزایش کمی و کیفی تجارت جهانی، کاهش مداخله نهاد دولت و از همه مهم‌تر تسلط اصل
رقابت در فعالیتهای اقتصادی از مصادیق فرایند جهانی شدن در ابعاد مختلف در هزاره
سوم می‌باشد.
برآیند
مهم، اصلی فضا، جدید فناورانه فراملی، رشد سریع پدیده R&D
است. تا چندی پیش فعالیتهای R&D فقط در انحصار
شرکت‌های آمریکایی و در انحصار مرزهای آمریکا و نقاط گزینشی آنها، به ویژه در
کشورهای متحد آمریکا نظیر انگلستان، ژاپن و آلمان متمرکز بود.
با
پایان جنگ سرد و تحرک امواج جهانی شدن، افزایش تعداد شرکت‌های چند ملیتی و توسعه
فعالیتهای آنها در کشورهای مختلف، فرصت‌ها و فضاهای جدیدی برای آغاز و گسترش
فعالیت R&D در کشورهای
دیگر، به ویژه کشورهای در حال توسعه فراهم شد. (سلطانی؛ علی‌رضا، 292:1385) شرکت‌های
چند ملیتی بینالمللی جهت دستیابی به سود بیشتر، بیرون از مرزهای کشورهای اصلی
(کشورهای توسعه یافته) اقدام به سرمایه‌گذاری در R&D کرده‌اند. کشور چین نمونه بارز این نوع سرمایه‌گذاری است رشد سریع اقتصادی
کشور چین مدیون سرمایه‌گذاری‌های هنگفت شرکت‌های چند ملیتی بینالمللی در مراکز
مختلف R&D کشور مذکور می‌باشد که اینها
نشانه‌هایی از تغییر و تحویل نگرش‌ها نسبت به R&D
است به عبارت دیگر، فرآیند جهانی شدن R&D می‌باشد.
جهانی شدن نوآوری‌ها و R&D
چشم‌اندازه‌ای
از سرمایه‌گذاری R&D بینالمللی و
فناوری، جریان متفاوت و قابل توجه‌ای در میان کشورهای صنعتی و به همان اندازه ما
بین صنایع، شاخه‌ها و شرکت‌ها ایجاد می‌کند. (Kummerle|
1996:45). Kummerle بر روی 32 شرکت‌های چند ملیتی
با دفتر مرکزیشان در آمریکا، ژاپن، آلمان، فرانسه و هلند مطالعه کرده و او گزارش
داده است که سهم R&D بیرون از
مرزهای کشوریشان (کشورهای مذکور)، 2/6 درصد در سال 1965 بود که در سال 1995 ارقام
هزینه شده تقریباً به 26 درصد رسید. (Kummerle| 1996:11)
دو علت
گسترده در رابطه‌ای میان صنعتی شدن و جهانی شدن R&D وجود دارد.
یکی
فناوری‌های کامل و فناوری‌های نو است. زمانی که فناوری کامل و گسترده است اثر
متقابل پایدار و نزدیک با مشتریان حایز اهمیت نمی‌باشد. در این صورت R&D
و محصولات (تولیدات) ممکن است از هم جدا و
تولیدات نسبت به R&D بیشتر جهانی شوند.
دیگری تغییر سریع فناوری در پدیدار شدن فناوری‌های
نو است که اغلب به اثرمتقابل نزدیک میان R&D و تولیدات نیاز دارد (Borje and Hans| 2006:1)
تعریف اصلی برای جهانی شدن تولید
و R&D آن است که
بسیاری از شرکت‌های بزرگ که در FDI به فعالیت می‌پردازند همچنین عوامل اصلی در تولید و پخش نوآوری
هستند. بیش از
از 100 شرکت‌های برتر
چند ملیتی در بیشتر R&D صنعتی شده شدید فعال هستند، نظیر صنایع الکترونیک، تجهیزات برقی،
دارویی، شیمیایی و... (Narala and Zanlei| 2001:57).
هنوز
بیشتر سرمایه‌گذاری‌های R&D برون مرزی در
زمینه‌های نظیر تجارت فناوری به صورت گسترده به کشورهای سازمان همکاری‌های اقتصادی
و توسعه اروپا (OECD) محدود می‌شود.
بیش از 90% هزینه‌های R&D شرکت‌های چند
ملیتی که در داخل کشورهای OECD مستقر هستند،
تأمین می‌کنند.
برای
کشورهای OECD اشکال مختلف جهانی شدن فعالیتهای نوآوری به
دو روش پدیدار شد.
A:
رشد سهم R&D (و تولید) کشورهای میزبان که در کنترل شرکت‌های چند ملیتی خارجی کنترل هستند.
B:
رشد سهم فعالیتهای R&D
(و تولید) به وسیله شرکت‌های چند ملیتی داخلی که در دیگر کشورهای OECD مشغول به فعالیت‌اند (UNTAD| 2002:16).
این
قضیه برای مدت‌های مدیدی است تأیید شده است که R&D
در هر دو سطوح کشورها و شرکت‌ها می‌تواند در کارایی اقتصادیشان به همان صورت منتج
شده، نقش بسیار مهم ایفا کند. برای مثال بخشهای تجارت و سرمایه‌گذاری به همان
اندازه در رشد اقتصاد داخلی تأثیر دارند. همچنین به نیروی پتانسیل تأثیر R&D
در ابعاد گوناگون کارایی اقتصادی در سطح ملی و بینالمللی توجه زیادی داده شده
است. هنوز میزان فعالیتهای R&D محلی که به
جهانی شدن تبدیل شده است به عنوان موضوعی نسبتاً کم اهمیت باقی مانده است. در
واقع، عدم‌توجه نسبی به جریان‌های علمی تعیین کننده با ادبیات وسیع وابسته به
پویایی محصولات، خدمات و عوامل بینالمللی تولید مغایر می‌باشد. (Bernard and Robert| 2003:3)
مفاهیم
کلیدی از قبیل بینالمللی، چند ملیتی و جهانی شدن نسبتاً دست نیافتنی هستند به
ویژه واژه جهانی شدن هنوز موضوع قابل بحث و متغیر است.
یکی از
فاکتورهای اصلی موجود جهانی شدن این است که این پدیده وابسته به فناوری های برتر و
بخشهای اقتصادی پیشرفته است و این باعث محدودیت بیشتر بخشهای پیشرفته اقتصادی به محدوده خاصی از جهان مانند ژاپن، اروپای غربی
و آمریکای شمالی می شود. در این حالت جهانی شدن مانند قبل به طور طبیعی نسبتاً
محدود خواهد شد. (Petrella|
1995:1) اگر بپذیریم که جریان‌های بینالمللی
شدن دانش فنی، محصولات نیمه‌تمام و کامل، مواد خام و خدماتی که بیش از 100 سال بخشهای
عمده صنعتی را پوشش می‌داده‌اند، جهانی شدن فناوری و اقتصادی پدیده جدیدی نیست. (Petrella| 1995:3)
عوامل عمده
جهانی شدن R&D
چهار
عامل عمده در بین‌الملل، چند ملیتی و جهانی شدن فعالیتهای R&D
وجود دارد که عبارتند از:
1. شرکت‌ها؛
2. دانشگاه‌ها؛
3. سازمان‌های عمومی تحقیقی، علمی و فناوری؛
4. عواملی از قبیل در حال افزایش سازمان‌های چندملیتی نظیر
جوامع اروپا.
اگر چه
سه تا از این عوامل می‌تواند در نظم سازمانی، تحقیقات عمومی و سازمان‌های فناوری
که در مورد ساختار بسیاری از کشورها تحقیق می‌کنند، دیده شود. (Petrella| 1995:1)
یکی از
نشانه‌های جهانی شدن R&D افزایش هزینه‌های
جهانی R&D است، تمام کشورهای تلاش می‌کنند که در بخش R&D
سرمایه‌گذاری بیشتر بکنند. جدول شماره 1 هزینه جهانی R&D
را از سال 2005 تا 2007 نشان می‌دهد. همچنان که در جدول مذکور نشان داده شده است
کشورهای پیشرفته نظیر آمریکا، انگلیس و... بیشترین هزینه را در R&D
دارند ولی چیزی که قابل توجه است افزایش هزینه R&D
در کشورهای ترکیه، چین و کره می‌باشد.
جدول شماره 1- هزینه جهانی R&D
«میلیارد ریال»
|
کشورها
|
هزینه GDP سال 2005
|
درصدرشدGDP
2005-2004
|
درصدR&D به GDP 2005
|
هزینه R&D در سال 2005
|
هزینه R&D درسال 2006
|
هزینه R&D در سال 2007
|
|
استرالیا
|
1/629
|
5/2
|
7/1
|
70/10
|
00/11
|
29/11
|
|
اتریش
|
2/265
|
9/1
|
3/2
|
10/6
|
22/6
|
34/6
|
|
بلژیک
|
7/330
|
5/1
|
9/1
|
93/6
|
08/7
|
25/7
|
|
برزیل
|
1556
|
4/2
|
0/1
|
44/24
|
03/25
|
63/25
|
|
کانادا
|
9/1033
|
9/2
|
0/2
|
66/20
|
26/21
|
88/21
|
|
چین (مین‌لند)
|
8859
|
9/9
|
4/1
|
03/124
|
30/136
|
80/149
|
|
چین (تایوان)
|
5/631
|
0/3
|
2/2
|
89/13
|
42/14
|
97/14
|
|
دانمارک
|
175
|
4/3
|
6/2
|
55/4
|
66/4
|
77/4
|
|
فنلاند
|
8/165
|
2/2
|
5/3
|
80/5
|
98/5
|
16/6
|
|
فرانسه
|
9/1879
|
4/1
|
2/2
|
36/41
|
10/42
|
86/42
|
|
آلمان
|
6/2388
|
9/0
|
5/2
|
68/59
|
21/60
|
75/60
|
|
مجارستان
|
168
|
1/4
|
9/0
|
51/1
|
57/1
|
64/1
|
|
هند
|
3611
|
6/7
|
0/1
|
11/36
|
85/38
|
81/41
|
|
ایرلند
|
3/152
|
7/4
|
1/1
|
68/1
|
75/1
|
84/1
|
|
اسرائیل
|
5/154
|
2/5
|
5/4
|
95/6
|
31/7
|
69/7
|
|
ایتالیا
|
5/1629
|
1/0
|
1/1
|
55/19
|
58/19
|
65/19
|
|
ژاپن
|
3890
|
7/2
|
2/3
|
48/124
|
84/127
|
29/131
|
|
کره جنوبی
|
5/1051
|
9/3
|
6/2
|
33/27
|
39/28
|
50/29
|
|
مالزی
|
2/290
|
3/5
|
7/0
|
03/2
|
14/2
|
25/2
|
|
مکزیک
|
1/1092
|
0/3
|
4/0
|
37/4
|
50/4
|
63/4
|
|
هلند
|
7/514
|
1/1
|
9/1
|
78/9
|
89/9
|
00/10
|
|
نروژ
|
9/182
|
9/3
|
8/1
|
29/3
|
42/3
|
56/3
|
|
لهستان
|
4/508
|
2/3
|
6/0
|
05/3
|
15/3
|
25/3
|
|
پرتغال
|
206
|
3/0
|
8/0
|
85/1
|
86/1
|
87/1
|
|
روسیه
|
1589
|
4/6
|
3/1
|
66/20
|
98/21
|
30/23
|
|
سنگاپور
|
3/124
|
4/6
|
2/2
|
73/2
|
91/2
|
10/3
|
|
آفریقای جنوبی
|
2/533
|
9/4
|
8/0
|
27/4
|
47/4
|
69/4
|
|
اسپانیا
|
6/1124
|
4/3
|
1/1
|
36/12
|
78/12
|
22/13
|
|
سوئد
|
5/283
|
7/2
|
9/3
|
04/11
|
33/11
|
64/11
|
|
سوئیس
|
5/255
|
8/1
|
6/2
|
63/6
|
75/6
|
87/6
|
|
ترکیه
|
601
|
6/5
|
7/0
|
21/4
|
44/4
|
69/4
|
|
انگلیس
|
3/1933
|
8/1
|
9/1
|
72/36
|
39/37
|
06/38
|
|
آمریکا
|
6/12192
|
5/3
|
6/2
|
70/319
|
90/328
|
50/335
|
(Source:
R&D Magazine| Battelle| OECD| World bank)
ازعوامل (شاخص) مختلفی می‌تواند
در بررسی فرآیند بینالمللی، چند ملیتی و جهانی شدن R&D استفاده کرد
که به شرح زیر می‌باشد:
·
هزینه اصلی و سرمایه‌گذاری برای
تسهیلات R&D یا فعالیتهای
برون‌مرزی
·
ایجاد تسهیلات R&D از طریق تأسیس
و خلق امکانات خارجی جدید
·
افزایش همکاری فناوری میان
تسهیلات مختلف خارجی
·
آگاهی شرکت‌ها از اهمیت فعالیتهای
R&D خودشان
·
ایجاد فعالیتهای R&D با یکی یا چند
شرکت‌های دیگر (Petrella| 1995:1)
شرکت‌های بینالمللی چندملیتی نقش
کلیدی در R&D جهانی ایفاء می‌کنند. به عبارت دیگر شرکت‌های بینالمللی چندملیتی
موتور محرکه R&D جهان است که:
1. 46%
از کل هزینه R&D در جهان را دارا هستند.
2. 69%
در هزینه تجاری در جهانی سهیم‌اند.
3. هزینه
R&D در بعضی از
شرکت‌های بینالمللی چند ملیتی نسبت به بسیاری از کشورها بیشتر است.
نمودار شماره 1، هزینه R&D برخی شرکت‌های
بینالمللی چندملیتی را در سال 2002 نشان می‌دهد. همچنانکه در نمودار مشخص شده است
شرکت‌های آمریکایی بیشترین هزینه را در R&D انجام دادند.
غیر از میزان هزینه، نوع منابع
هزینه هم از اهمیت شایانی برخوردار است. در خیلی کشورهای جهانی بخش خصوصی، شرکت‌های
چندملیتی در R&D هزینه می‌نمایند ولی در میان کشورهایی هم وجود دارد که از طرف
دولت در بخش R&D هزینه می‌شود. جدول شماره 2 این وضعیت رادر جهان نشان می‌دهد.
جدول شماره 2- منابع سرمایه‌گذاری
R&D
(درصد)
|
کشور
|
صنعتی
|
حکومت
|
منابع دیگر
|
سرمایه‌گذاری از خارج
|
|
استرالیا
|
46.4
|
44.4
|
9.2
|
0.0
|
|
اتریش
|
43.9
|
34.7
|
0.4
|
21.0
|
|
بلژیک
|
64.3
|
21.4
|
2.5
|
11.8
|
|
برزیل
|
38.29
|
60.2
|
1.6
|
0.0
|
|
کانادا
|
47.5
|
34.5
|
9.9
|
8.1
|
|
چین
|
57.6
|
33.4
|
6.3
|
2.7
|
|
دانمارک
|
61.4
|
28.2
|
2.6
|
7.8
|
|
فنلاند
|
70.0
|
25.7
|
1.1
|
3.1
|
|
فرانسه
|
54.2
|
36.9
|
1.7
|
7.2
|
|
آلمان
|
66.1
|
31.1
|
0.4
|
2.3
|
|
مجارستان
|
30.7
|
58.0
|
0.4
|
10.7
|
|
هند
|
23.0
|
74.7
|
2.3
|
0.0
|
|
ایرلند
|
66.8
|
25.5
|
1.7
|
6.0
|
|
اسراییل
|
69.6
|
24.7
|
2.9
|
2.8
|
|
ایتالیا
|
41.7
|
53.0
|
0.0
|
5.3
|
|
ژاپن
|
74.5
|
17.7
|
7.5
|
0.3
|
|
کره
|
74.0
|
23.9
|
1.7
|
0.4
|
|
مالزی
|
51.5
|
32.1
|
4.9
|
11.5
|
|
مکزیک
|
29.8
|
59.1
|
9.8
|
1.3
|
|
هلند
|
51.9
|
35.8
|
1.3
|
11.0
|
|
نروژ
|
49.2
|
41.9
|
1.5
|
7.4
|
|
لهستان
|
30.3
|
62.7
|
2.4
|
4.6
|
|
پرتغال
|
31.5
|
61.0
|
2.4
|
5.1
|
|
روسیه
|
30.8
|
59.6
|
0.6
|
9.0
|
|
سنگاپور
|
49.9
|
41.8
|
1.1
|
7.2
|
|
آفریقای جنوبی
|
49.4
|
33.0
|
10.0
|
7.0
|
|
اسپانیا
|
48.4
|
40.1
|
5.8
|
5.7
|
|
سوئد
|
65.0
|
23.5
|
4.3
|
7.3
|
|
سوئیس
|
69.1
|
23.2
|
3.4
|
4.3
|
|
ترکیه
|
44.9
|
48.0
|
6.3
|
0.8
|
|
انگلستان
|
43.9
|
31.3
|
5.4
|
19.4
|
|
آمریکا
|
63.1
|
31.2
|
5.7
|
0.0
|
(Source:
R&D Magazine| Battelle| OECD| UNESCO)
Archibugi & Michie در سال 1995
فرآیند جهانی شدن R&D را به سه دوره متمایز تقسیم کردند:
1. توسعه
بینالمللی تولید فناوری براساس نیازهای ملی
2. تولید
جهانی نوآوری‌ها: به عنوان مثال شرکت‌ها، فعالیتهای R&D و نوآوری را در
هر دو کشورهای اصلی و میزبان انجام دهند.
3. افزایش
همکاری‌های جهانی فناوری در پروژه‌های علمی (Archibugi & Michie| 1995:121)
هر کدام از این سه گروه ممکن است
بر اقتصاد نوآوری نه تنها در شرکت‌های انفرادی، بلکه در شرکت‌های گروهی، ناحیه‌ای
و کشوری تأثیرات مختلفی داشته باشد. علاوه بر آن آنها ممکن است مفهوم مختلفی
(متفاوتی) در سیاستهای ملی داشته باشد.
برای بسیاری از شرکت‌ها جهانی شدن
R&D با یک حرکت
عملیاتی R&D شروع می‌شود
که در ارتباط با توسعه محصولات برای بازارهای محلی می‌باشد.
روندهای بینالمللی شدن R&D
قبل از آغاز دهه 1980 میزان بینالمللی
شدن R&D به طور
فزاینده‌ای افزایش یافته بود. در طی دوره اول جهانی شدن (دهه‌های 1960 و 1970) نخست
شرکت‌های چند ملیتی بر فروش خارجی و فعالیتهای تولیدی در کشورهای خارجی افزودند.
در مرحله بعدی (بعد از 1970 و
اویال 1980) سعی می‌کردند که از شرکت‌های فرعی خارجی (شرکت‌های وابسته به شرکت
مادر) با برنامه‌های مکمل و توسعه توانایی آنها به طور مستقیم حمایت کنند. لذا قبل
و اواسط دهه 1980 به این سو R&D در کشورهای خارجی تقویت شد و شرکت‌های چند
ملیتی به طور فزاینده‌ای R&D ایشان و توانایی شرکت‌های تابعه خود را در
مقیاس جهانی گسترش دادند. (Anaic and Marine| 2006:1)
سیاستهای شرکت‌های بینالمللی
چند ملیتی، دولت‌ها و... شرایط را برای تسریع بینالمللی شدن R&D مهیا کردند.
به عبارت دیگر عوامل مختلفی در تسریع بینالمللی شدن R&D در دهه 1990
کمک کرد که این عوامل عبارتند از:
·
R&D در اکثر شرکت‌های
تابعه خارجی در کل R&D شرکت‌های بینالمللی چند ملیتی آمریکا، از 11 درصد به 13 درصد بین
سال‌های 1994 تا 2002 افزایش یافت.
·
برای شرکت‌های بینالمللی
چندملیتی سوئد، سهم R&D خارجی شرکت‌های تابعه از 22 درصد به 43 درصد بین سال‌های 1995 تا
2003 افزایش یافت.
·
در تمام کشورهای جهانی، کل R&D خارجی (شرکت‌های
تابعه) از 15 درصد در سال 1999 به 22 درصد در سال 2001 افزایش یافت. (World
investment| report| 2005)
نمودار 2 و جدول شماره 3 وضعیت
فوق‌الذکر را به طوری واضح بیان می‌نمایند.
جدول شماره 3- هزینه R&D 20 شرکت برتر جهان
«میلیارد دلار آمریکا»
|
ردیف
|
نام شرکت
|
کشور
|
فروش 2005
|
هزینه R&D 2005
|
هزینه R&D 2006
|
هزینه R&D 2007
|
|
1
|
Pfizer| Inc
|
آمریکا
|
51.4
|
9.09
|
9.82
|
10.61
|
|
2
|
Toyota Motor Crop
|
ژاپن
|
185.8
|
8.36
|
8.94
|
9.40
|
|
3
|
Ford Motor Co.
|
آمریکا
|
177.2
|
8.00
|
7.80
|
7.60
|
|
4
|
Microsoft Crop
|
آمریکا
|
39.8
|
7.01
|
7.50
|
8.03
|
|
5
|
General Motor Crop
|
آمریکا
|
192.6
|
6.70
|
7.02
|
7.34
|
|
6
|
Daimler Chrysler AG
|
آلمان
|
186.1
|
6.67
|
7.06
|
7.17
|
|
7
|
Johnson & Johnson
|
آمریکا
|
50.5
|
6.67
|
7.34
|
8.00
|
|
8
|
Siemens AG
|
آلمان
|
100.1
|
6.35
|
6.52
|
6.70
|
|
9
|
Sony Crop
|
ژاپن
|
66.0
|
5.77
|
6.24
|
6.71
|
|
10
|
Glaxo Smith Kline PLC
|
انگلستان
|
39.4
|
5.39
|
5.84
|
6.13
|
|
11
|
IBM Crop
|
آمریکا
|
91.1
|
5.38
|
5.58
|
5.77
|
|
12
|
Intel Crop
|
آمریکا
|
38.8
|
5.14
|
5.00
|
5.00
|
|
13
|
Matsushita Electric Ind
|
ژاپن
|
78.6
|
5.09
|
5.22
|
5.35
|
|
14
|
Nocartis AG
|
سوئیس
|
32.2
|
4.85
|
5.39
|
5.96
|
|
15
|
Volkswagen AG
|
آلمان
|
118.4
|
4.83
|
5.17
|
5.53
|
|
16
|
Sanofi0Aventis
|
فرانسه
|
35.4
|
4.79
|
5.25
|
5.85
|
|
17
|
Honda Motor Ltd
|
ژاپن
|
87.5
|
4.57
|
4.75
|
4.94
|
|
18
|
Nokia Crop
|
فنلاند
|
42.5
|
4.53
|
4.84
|
5.17
|
|
19
|
Roche Holdings Ltd
|
سوئیس
|
28.5
|
4.34
|
4.73
|
5.11
|
|
20
|
Hitachi Ltd
|
ژاپن
|
83.6
|
4.02
|
4.23
|
4.45
|
در واقع
شرکت‌های بینالمللی چند ملیتی به طور فزاینده‌ای درفعالیتهای R&D
بینالمللی ایشان ،در مراکز R&D برون مرزی و
کشورهای متحد با شرکت‌های محلی و دانشگاه‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند که این اقدامات در راستای بینالمللی کردن فعالیتهای
R&D می باشد لذا برای رسیدن به این هدف دو روش در پیش
گرفته‌اند:
1. بهره‌برداری از فناوری و علوم داخلی کشور میزبان.
2. پاسخگویی به نیازهای بازار داخلی و فناوری وابسته (Iiataoli & Deborah| 2005:317)
فرآیند فعالیتهای
جهانی R&D در چین
چین در
سیاستهای بینالمللی بسیاری از شرکت‌ها بینالمللی چندملیتی نقش مهمی ایفاء کرده
است. شرکت‌های بینالمللی چندملیتی بزرگ به طور فزاینده‌ای فعالیتهای R&D
را در چین گسترش دادند. برای مثال، بیش از 300 مراکز R&D
و شرکت‌های تابعه قبل از 1995 در چین تأسیس شده‌اند (Li
& Zhony| 2001:439)
مثال
دیگر، شرکت Motorola، 218 میلیون
دلار آمریکا در 18 مرکز R&D چین سرمایه‌گذاری
کرده که بیش از 1000 محقق در آنها مشغول هستند. (Jiataoli
& Deborah| 2005:323)
امکانات
تحقیقات ،بخش زیادی از سرمایه‌گذاری‌های خارجی هستند که شرکت‌های بینالمللی
چندملیتی بزرگ در سال‌های اخیر در چین ایجاد کرده‌اند. اخیراً کشورهای OECD
چین را به عنوان سومین کشور در جهان که شدیداً در R&D
فعالیت می‌کند، طبقه‌بندی کردند (OECD| 2000) کل هزینه R&D
در چین در سال 2001، 60 میلیارد دلار آمریکا بوده است که در پشت سر آمریکا و ژاپن
و در جلو کشور آلمان قرار گرفته است. (Li & Zhouy| 2001:111)
برای
شرکت‌های بینالمللی چندملیتی جهت مدیریت فعالیتهای R&D
در چین چندین منابع وجود دارد:
اولی:
رشد سرمایه‌گذاری بینالمللی R&D در چین که
بخشی از فرآیند جهانی در فعالیتهای فراملی شرکت‌های بینالمللی چندملیتی است. بیش
از دهه 1990، شرکت‌های بینالمللی چند ملیتی در مراکز خارج از کشورشان سرمایه‌گذار
از کارخانه‌های سنتی به خدمات بر پایه دانش گسترش دادند. ایجاد امکانات بینالمللی
R&D محلی به یک پدیده مهم در سیاستهای جهانی
شرکت‌های بینالمللی چند ملیتی تبدیل شده است. فعالیتهای محلی R&D
در چین به شرکت‌های بینالمللی چند ملیتی اجازه دادند که تولیدات یا خدمات ایشان
در جهت پاسخگویی سریع به نیازهای بازار محلی تنظیم نمایند. (Iiutaoli
& Deborah| 2005:321)
دومی:
نیرو کار چین یکی از عوامل کلیدی برای MNCs
جهت تقسیم فعالیتهای R&D در چین است.
چین یکی از عرضه‌کنندگان سرمایه‌های عظیم منابع انسانی برای مدیریت R&D
است. در سال 1999، 4/2 میلیون نفر در فعالیتهای علمی و فناوری مشغول بودند که 4/1
میلیون نفر آنها دانشمند و مهندس بودند (Chincu
Social Statistics| 2000) و حکومت کشور چین برآورد کرده است که بیش از
2500 نفر با درجه دکترا و 20000 نفر با درجه فوق لیسانس و 3000 نفر از کشورهای
خارجی به چین بازگشتند.
سومی:
چین در دراز مدت سیاست توسعه علم و فناوری (SST)
جهت افزایش توانایی شرکت‌های چینی، ایجاد همکاری‌های بینالمللی R&D
و ارتباطات مناسب هدف خود قرار داده‌اند. چین تقریباً 250000 مجوز برای شرکت‌های
داخلی و خارجی از سال 1996 الی 2000 صادر کرده است. (Chincu
Social Abstract| 2001) در سال 2000، 11 میلیارد دلار آمریکا در تحقیق و توسعه هزینه شده
بود که معادل 1 درصد GDP بود. آن حاکی
از افزایش هزینه R&D بیش از 150
درصد در سال 1995 به میزان 2/4 میلیارد دلار آمریکا بود. (Publicannouncement
of main statistics| 2000)
چهارمی:
چین سیاست و قوانین خاص برای تشویق ایجاد گروه‌های بینالمللی R&D
و مراکز R&D خودشان خارج
از کشور وضع کرده است. (MOFTEC| 2000) چین در جذب
سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی FDI مربوط به R&D
نقش فعالی را ایفا کرده است زیرا که سرمایه‌گذاری R&D
می‌تواند نتایج خوبی برای کشور میزبان داشته باشد.
جدول
شماره 4 و نمودار شماره 3 و فعالیتهای R&D
و میزان رشد آن در چین را نشان می‌دهد.
جدول شماره 4- فعالیتهای جهانی R&D سه شرکت بینالمللی
چند ملیتی در چین، از سال 2004-1996 بر حسب مراکز وابسته و بخش جغرافیایی
|
سال
|
تحقیق
|
توسعه
|
جمع کل پکن
|
جمع کل بدون پکن
|
تعداد کل
|
|
پکن
|
بدون پکن
|
جمع
|
پکن
|
بدون پکن
|
جمع
|
|
تعداد
|
درصد
|
تعداد
|
درصد
|
تعداد
|
درصد
|
تعداد
|
درصد
|
تعداد
|
درصد
|
تعداد
|
درصد
|
تعداد
|
درصد
|
تعداد
|
درصد
|
|
Fujitsu
|
|
1998
|
1
|
50
|
0
|
0
|
1
|
50
|
1
|
50
|
0
|
0
|
1
|
50
|
2
|
100
|
0
|
0
|
2
|
|
2000
|
1
|
33
|
0
|
0
|
1
|
33
|
1
|
33
|
1
|
33
|
2
|
67
|
2
|
67
|
1
|
33
|
3
|
|
2002
|
2
|
33
|
0
|
0
|
2
|
33
|
1
|
17
|
3
|
50
|
4
|
67
|
3
|
50
|
3
|
50
|
6
|
|
2004
|
5
|
50
|
0
|
0
|
5
|
50
|
1
|
10
|
4
|
40
|
5
|
50
|
6
|
60
|
4
|
40
|
10
|
|
Motorola
|
|
1996
|
1
|
33
|
0
|
0
|
1
|
33
|
2
|
67
|
0
|
0
|
2
|
67
|
3
|
100
|
0
|
0
|
3
|
|
1998
|
1
|
25
|
0
|
0
|
1
|
25
|
2
|
50
|
1
|
25
|
3
|
75
|
3
|
75
|
1
|
25
|
4
|
|
2000
|
2
|
13
|
2
|
13
|
4
|
25
|
4
|
25
|
8
|
50
|
12
|
75
|
6
|
38
|
10
|
63
|
16
|
|
2002
|
3
|
13
|
5
|
22
|
8
|
35
|
6
|
26
|
9
|
39
|
15
|
65
|
9
|
39
|
14
|
61
|
23
|
|
2004
|
4
|
15
|
5
|
19
|
9
|
33
|
7
|
26
|
11
|
41
|
18
|
67
|
11
|
41
|
16
|
59
|
27
|
|
Nokia
|
|
1998
|
1
|
100
|
0
|
0
|
1
|
100
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
1
|
100
|
0
|
0
|
1
|
|
2000
|
2
|
22
|
0
|
0
|
2
|
22
|
5
|
56
|
2
|
22
|
7
|
78
|
7
|
78
|
2
|
22
|
9
|
|
2002
|
2
|
15
|
2
|
15
|
4
|
31
|
6
|
46
|
3
|
23
|
9
|
69
|
8
|
62
|
5
|
28
|
13
|
|
2004
|
2
|
14
|
2
|
14
|
4
|
29
|
7
|
50
|
3
|
21
|
10
|
71
|
9
|
64
|
5
|
36
|
14
|
(Jiutaoli
& Deborah| 2005:328)