بخش دوم :  حسابرسی چیست؟

 غلامحسین دوانی

حسابداری فرآیند شناسائی، اندازه گیری و گزارشگری اطلاعات اقتصادی است که امکان قضاوت و تصمیم‌گیری آگاهانه را برای استفاده‌کنندگان اطلاعات مزبور، فراهم می‌آورد. حسابرسی اما جزء لاینفک از فرآیند گزارشگری اطلاعات اقتصادی است. ارزش حسابرسی تابع ارزش اطلاعات حسابداری گزارش شده می‌باشد.

حسابرسی در یک کلام ساده و خلاصه عبارتست از فرآیند منظم و سیستماتیک جمع‌آوری و ارزیابی بیطرفانه شواهد درباره ادعاهای مدیریت مربوط به فعالیتها و وقایع اقتصادی، به منظور تعیین میزان انطباق این ادعاهاست با معیارهای از پیش تعیین شده و گزارش این نتایج به افراد ذینفع از طرف حسابرسان به منظور قضاوت پیرامون «منصفانه‌بودن» صورتهای مالی ارائه شده توسط هیأت مدیره شرکتها، باید معیارهایی در اختیار داشته باشند که این معیارها همان اصول پذیرفته شده حسابداری یا استانداردهای حسابداری می‌باشد. به همین علت در کشورهایی که فاقد استانداردهای حسابداری یا اصول پذیرفته‌شده حسابداری هستند معیاری برای قضاوت درباره منصفانه بودن صورتهای مالی وجود نداشته و کارکرد گزارشات حسابرسی نامفهوم می‌باشد.

با این توصیف قاعدتاً حسابرسان باید افرادی با حداقل ویژگیهای خاصی باشند تا بتوانند امر قضاوت در مورد منصفانه‌بودن یا نبودن صورتهای مالی را بر عهده گیرند. این ویژگیها بطور خلاصه عبارتند از استقلال، صلاحیت حرفه‌ای، صلاحیت اخلاقی و ویژگیهای فردی. بدین معنی که حسابرسان در ارائه خدمات حسابرسی نباید تحت تأثیر و نفوذ دیگران قرار گیرند. مضافاً بر آنکه بمنظور ارائه یک گزارش درست حسابرسان باید و حتماً دارای صلاحیت حرفه‌ای (حداقل تحصیلات و تجربه لازم، توانایی انجام کار حسابرسی و اظهارنظر منطقی) باشند این صلاحیت حرفه‌ای در جهان پیچیده کنونی با دو دهه و حتی یک دهه قبل تفاوتهای اساسی دارد. زیرا در چنین شرایطی حسابرس باید برخوردار از دانش‌های عمومی به منظور درک عمیق آنچه گذشته و آنچه می‌گذرد باشد تا بتواند نقش حسابرسی را بطور اصولی ایفاء کنند. از سوی دیگر چون حرفه حسابرسی خودکنترلی و اعتباربخشی و اعتبارزدائی است خود حسابرسان باید بالاترین استانداردهای صلاحیت حرفه‌ای را رعایت کنند. در این ارتباط گفته می‌شود:

«پای‌بندی به اصول اخلاقی از شخصیت ذاتی و اعتقادات شخصی فرد سرچشمه می‌گیرد و نه از یک رشته قوانین و مقررات. به همین علت ابعاد درستکاری حرفه‌ای حتماً و الزاماً باید فراتر از آیین رفتار حرفه‌ای باشد.*»

شاید همین موضوع باعث ارجحیت مسئولیت اخلاقی بر مسئولیتهای قانونی و حرفه‌ای حسابرسان شده است.

حسابرسان ناچار هستند اطمینان یا اعتماد استفاده‌کنندگان از صورتهای مالی و گزارشات حسابرسی را با ارتقاء خود به مهارت‌های حرفه‌ای حسابرسی و کاربرد دقیق روشهای حسابرسی در بیان جمع‌بندی اظهارنظر خود پاسخ دهند.

در چنین شرایطی حسابرسان باید دارای حداقل ویژگیهای ذیل باشند تا بتوانند اعتماد و اقبال عموم را به جامعه حسابداران رسمی ایران جلب و جذب نمایند:

1- استقلال به معنای گذران معیشت زندگی از طریق حرفه و پای‌بندی به حرفه به خاطر آینده خود و جامعه حسابرسی.

2- دارای دانش حرفه‌ای بانضمان دانش عمومی (اقتصاد، مالیه و توانایی تجزیه و تحلیل پدیده‌های اقتصادی)

3- سرمشق قرار دادن آیین رفتار حرفه‌ای، پای‌بندی به مسئولیتهای قانونی و مسئولیتهای اجتماعی.

4- دوری از فساد و دایره فساد شامل اجتناب از ورود به محیط اقتصادی که می‌تواند منشأ آلودگی و فساد گردد مثل بازار خرید و فروش سهام.

5- آموزش مستمر و مداوم و کاربرد رایانه و آموزش زبان انگلیسی در جهت استفاده از منابع ارزان آموزشی اینترنتی.

*منبع: کتاب رهنمودهای حسابرسی انتشارات سازمان حسابرسی