فضای سبز و دیدگاه نوین مدیریت شهری

تعداد بازدید : 124

5/10/2023

موضوع : فضای سبز و دیدگاه نوین مدیریت شهری

پیشگفتار

در گذشته ما پارکها را بعنوان هدایای طبیعی نگاه می کردیم و خیلی به حفظ و توسعه آنها توجه نداشیم و اغلب اهمیت کمتری نسبت به سایر مسایل شهری به آنها داده ایم ، اما امروزه پارکهای شهری برای غالب شهروندان جای ضروری برای ملاقات ، ورزش ، تفریح و حتی کار محسوب میشوند ، تغییر در شرایط مختلف اجتماعی و اقتصادی ، نگرشهای تازه ای در مورد پارکها ایجاد کرده است و اکنون پارکهای ما باید پاسخگوی نیازهای متفاوتی باشند که در رقابت با سایر تفریحات نوین شهری از کارایی بیشتری برخوردار بوده و خود را با تحولات عمیق جامعه شهری همنواز و هماهنگ سازند . گرچه در این راه چالشهای فراوانی پیش روی مدیران شهری است اما همین چالشها فرصتهای مناسبی را برای آنها فراهم آورده است که ارتقاء سطح همبستگی اجتماعی ، کمک به توسعه شهری ، فراهم آوردن بسترهای مناسب برای بخشهای خصوصی و دولتی جزء این فرصتها محسوب می شوند .

بررسی های انجام شده بیانگر آن است که هر روز آگاهی عمومی و اهمیت پارکها برای مردم بیشتر و آنها طالب پارکهای بهتر و با کیفیتری افزونترمی باشند . پارکها می توانند علاوه بر مزایای معمول خود نقش مهمی در آموزش کودکان داشته باشند و ایشان را با محیط طبیعی آشنا سازند و فرصتهایی را برای یادگیری فراهم کنند ، با این حال کاهش نگران کننده ای در فضای سبز بسیاری از شهرها رخ داده که مبارزه با آن نیازمند یک عزم جدی و عمومی است . اکنون زمان آن رسیده که با گردآوری برنامه ای مدون و با کمک گرفتن از نهادهای دولتی ، سازمانهای غیر دولتی ( NGO ها ) و مراکز خصوصی حرکتی را برای احیاء فضای سبز شهری آغاز کنیم . بنابرای توجه به پارکها و فضاهای سبز شهری باید در کانون ملاحظات مدیران شهری قرار گیرد و مقاله حاضر سعی در بیان تحقق این نگرش دارد .

فصل اول : اهمیت فضای سبز و جایگاه آن در زندگی شهــری

1-1 : بررسی علل محبوبیت فضای سبز و پارکها نزد مردم علیرغم . بی توجهی های انجام شده :

درنخسین بخش این مقاله به این واقعیت پرداخته خواهد شد که چرا علیرغم بی توجهی ما به فضای سبز و پارکها ، این گونه اماکن هنوز نزد مردم محبوبیت دارند و آنها با اشتیاق به پارکها مراجعه می کنند و چه مزایا و سودمند هایی در پارکهای شهری نهفته است و در ادامه به اهمیت پارکها به زندگی شهری و منافع عمومی تأکید میشود . مهمترین این مباحث به ترتیب عبارتند از :

1– تقویت توسعه و پیوستگی اجتماعی

2– گسترش بهداشت و جلوگیری از بیماریها

3 – کمک به توسعه پایدار شهری و کاهش آلودگی هوا

4 – کمک به آموزش یا فراهم آوردن محیط طبیعی و فرصتهای آموزشی

5– نقش پارکها در افزایش جذابیت شهرها و کمک به سرمایه گذاری و اشتغال زدایی

6- کمک به فعالیتهای فرهنگی اجتماعی با فراهم آوردن محیطی برای برگزاری مراسم

2-1 : نقش فضای سبز و اهمیت پارکها در جوامع :

1- آموزشی :

پارکها و فضای سبز از اجزا ضروری شهرها محسوب میشوند ، جایی که شهروندان می توانند در آن استراحت کنند و ورزش کنند و این پارکها نقش مهمی در اکولوژی شهری تنوع زیستی در شهرها و همچنین بهبود وضع بهداشت شهرها دارند و علاوه بر آن جایی برای آموزش مادام العمر یا آموزش همیشگی که بحث مفصلی است که در دانشگاه های دنیا به آن می پردازند و این واقعیت وجود دارد که همه افراد اجتماع در همه سطوح نیاز دارند آموزش ببیند دوره های باز آموزی را بگذارند و فرصت آموزشی برای کار آن فراهم باشد و این پارکها در واقع با ویژگیهایی که دارند می توانند جای مناسبی برای برگزاری این کلاسها باشند که سازماندهی آن کلاسها برا ی اقشار مختلف جامعه نیز جای خود دارد .

2- بهبود روابط اجتماعی :

زندگی شهری ، زندگی توام با استرس و چالش های مختلف است بنابراین با توجه به این مشکلات شهروندان نیاز به آرامش و ورزش دارند که پارکها بهترین مکان برای این امر محسوب می شوند .

3- زیست محیطی و اکولوژیکی :

پارکها ششهای شهر هستند و هوای پاک را برای شهر تأمین می کنند و به توسعه پایدار شهر کمک میکنند و همزمان باعث کاهش آلودگی صوتی هستند .

الف- تنوع زیست محیطی در اکوسیستم پارکها .

ب- کاهش میزان آبهای روان شهری ست . بحث کنترل آبهای سطحی در شهرها مطرح است آب باران که پارکها در جذب این آبها نقش مهمی دارند . میزان جذب شدن آبهای سطحی در پارکها 60% است در حالیکه این در خیابانها 10% است بنابراین در یک بارش یکسان می توان نتیجه گرفت پارکها در بحث جذب آبهای جاری نقش بسزایی دارند .

ج- کاهش آلودگی هوا مانند فیلتر فیزیکی عمل می کنند . کاهش ذرات معلق هوا تولید اکسیژن .

د- خنک کردن هوای شهری افزایش میزان رطوبت هوای شهر و طراوات . در پارکها در طی روز کاهش دما بین 2 تا 3 درجه در مقایسه با دیگر نقاط شهر است .

هـ- نقش پارکها در بهبود زیبایی شهر .

4- فرهنگی و میراث فرهنگی پارکها :

پارکها می توانند میراث فرهنگی محسوب شوند و می توانند برای برگزاری جشنها مورد استفاده قرار گیرند ، در پارکها مجسمه های مشاهیر و شخصیتهای مختلف نصب می شوند و جایگاه خوبی برای بحث فرهنگی است .

5- گسترش بهداشت و سلامت عمومی :

نقش پارکها در ارتقاء سطح بهداشت و سلامت جامعه در دو بعد قابل بررسی است :

الف - ارتقاء سلامت جسمی افراد : طبق تحقیقات انجام شده باروزی 30 دقیقه پیادروی و ورزش در پارکها خطر سکته های قلبی ، فشارخون و مشکلات عروقی کاهش خواهد یافت .

ب - بهبود نقش روحی افراد : کاهش فشارهای زندگی شهری امروز نقش پارکها

فصل دوم : چالشهای عمده در زمینه فضای سبز

1-2 : چگونگی جذب سرمایه برای توسعه :

افراد مختلف با شاخصهای مختلفی مانند وضع اجتماعی ، سن ، نوع فرهنگ و . . . دیدگاهای متفاوتی نسبت به پارک دارند ، بعضی یک پارک را فقیرو بعضی مناسب تلقی می کنند . شرایط موجود بیانگر این مطلب است که علیرغم پتانسیل های فراوان پارک در شهرهای مختلف به لحاظ کیفی در اغلب موارد دچار تنزل شده و رشدی نداشته اند ، در ادامه دلایل اصلی این تنزل را بررسی و برای هر یک پیشنهاداتی را ارائه می کنیم :

الف- برنامه ریزی مدیران شهری

1-نخستین دلیل آنست که در تصمیم گیریهای شهری مدیران و مسئولان اولویت لازم را برای فضای سبز قائل نبوده اند و نتیجه آن شده که در گذر زمان بعد کیفی پارکها رو به کاستی نهاده است .

2- همانطور که می دانید پارکها در سطح ملی متولی مشخصی ندارند ، بنابراین تصمیم گیری هایی در سطح کلان برای آنها صورت نمی گیرد و وضعیت مغشوش موجود پیامد این ناهنجاری است .

3- خط مشی موجود برای نگهداری حفظ و گسترش فضای سبز شهری ضعیف تر از آن بوده که بتواند پاسخگویی نیازهای جامعه شهری باشد و در عمل از کارایی لازم برخوردار باشد .

4- بکارگیری افراد غیرمتخصص وغیرحرفه ای در پارکها بعنوان متولی فضای سبز شهری

5- عدم وجود اطلاعات صحیح و موثق

ب- چگونگی برخورد و استفاده شهروندان از پارکها

6- تغییر در ماهیت و تنوع جوامع شهری

7- تغییر در شیوه استفاده عمومی از پارکها

8- تغییر در شیوه ساختمان سازی شهرها

9- تغییر در شیوهای اوقات فراغت شهروندان وافزایش پرکردن اوقات فراغت در داخل ساختمان ها مانند بازیهای کامپیوتری و غیره .

10- عدم وجود راههای مناسب برای دستیابی به پارکها .

11- عدم وجود صندلیهای مناسب سرویس دستشویی و . . .

عوامل مذکوردست به دست هم داده و موجبات رکود پارکها در جامعه امروز را فراهم آورده اند .

بخش عمده ای از پارکها و فضاهای سبز شهری تحت نظارت و سرپرستی ، حکومتهای محلی ومدیریت شهری می باشند ، شواهد موجود حاکی آز آن است که در 20 سال گذشته کمبود بودجه تأثیرمستقیمی روی کیفیت پارکهای شهری گذاشته است .

طی سالهای گذشته بدلیل نیازهای فزاینده سایر بخشهای شهری از جمله خدمات شهری ، فعالیت های عمرانی و . . . سهم فضای سبز شهری از بودجه به طرز چشمگیری کاهش پیدا کرده است که این روند نزولی را به هیچ وجه به صلاح نیست و به مدیران شهری توصیه می شود به دنبال یافتن منابع مالی گوناگون حتی خارج از محدوده شهری خود باشند تا شاید از این رهگذر بتوان به بهبود شرایط پارکها کمک کرد ، البته نقش بخش خصوصی را نباید نادیده گرفت ، چنانچه بخش خصوصی در این کار سود لازم را داشته باشد به این سمت گرایش پیدا خواهد کرد و این وظیفه مدیران است که مشارکت آنان را جلب کنند . در ادامه پیشنهاد می شود که یک نهاد یا دفتر مرکزی ملی تأسیس شود ودرآن اولویت بندی و تخصیص بودجه به فضای سبز شهری تأمین شود وبر اساس یک دستورالعمل کلی به مدیران شهری توصیه شود که چگونه بودجه ای دریافتی و منابع مالی فراهم شده را در جهت بهبود فضای سبز شهری صرف کنند .

توصیه ها :

1- استفاده از نیروهای جوان برای مدیریت های پارکها

2- تاسیس نهادی ملی بعنوان متولی آموزش در زمینه فضای سبز

3- همکاری با دانشگاه و مؤسسات آموزش عالی جهت بررسی وضع موجود واتخاذ روشهای لازم

1-1-2 : موضوع مشارکت و سودمندی های قابل پیش بینی برای فضای سبز :

موضوع مشارکت در بخشهای مختلف نظیر مسکن ، صنعت ، بهداشت و . . . این روزها زیاد مطرح میشود اما باید به این نکته اشاره داشت که برای جلب مشارکت شهروندان درفضای سبز قبل از هر چیز لازم است که به آنها یاد آور شویم که منافع و سود مندی های حاصل از این مشارکت قبل از هر کس به خود آنها بر میگردد و هنگامی که شهروندان به این باور برسند که فضای سبز شهری چیزی متعلق به خود آنهاست ، طبیعتاً بهتر همکاری می کنند وانگیزه بیشتری برای مشارکت دارند .

زمینه های مشارکت بستگی به پروژه های مختلف و انگیزه افراد برای شرکت در این پروژه هامتفاوت خواهد بود ، که از آنجمله می توان به حفظ تنوع زیست محیطی یک منطقه ، اشتغال زایی و یا ایجاد فضای بازی برای کودکان اشاره کرد .

جلب مشارکت شهروندان قبل از هر چیز به اطلاع رسانی روشن و گسترده از طریق وسایل ارتباط جمعی نیاز دارد وباید در تدوین قوانین و مقررات برای مشارکت حداکثر انعطاف پذیری در آن پیش بینی شود تا بدینوسیله نیازها و خواسته های متقاضیان همکاری لحاظ شود .

2-1-2 : گروههای بالقوه برای مشارکت در فضای سبز :

چهار گروه اصلی به عنوان گروههای بالقوه برای مشارکت در فضای سبز عبارتند از :

الف- نهادهای دولتی

ب- شرکت خصوصی

ج- گروههای داوطلب

د- نهادهای اجتماعی

2-2 : چگونگی جلب مشارکتهای مردمی در این مسیر :

1-2-2 : ده اصل اساسی برای مشارکت :

اصل اول : نیت برای تغییر از سوی طرفین

قصد برای تغییرو نیت برای ایجاد دگرگونی تا زمانی که دو طرفی که قرار است مشارکت کنند تا زمانی که خواست درونی آنها در جهت ایجاد همکاری متقابل نباشد هیچ تحرک و پویایی به وقوع نخواهد پیوست .

اصل دوم : ایجاد فرهنگ تغییر پذیری

ایجاد فرهنگ تغییر ، تغییر پذیری نامه های سازمانی ما باید بگونه ای باشد که ضمن افزایش آگاهی گسترش توانایی قصد ایجاد شغل جدید و راهکارهای نوین پیش برویم .

اصل سوم : تداوم در مشارکت

تداوم فرایند مشارکت یک پدیده با مقطعی وگذرا نیست . تداوم آن ضروری است و این تداوم مستلزم خواست طرفین و اعتماد متقابل آنهاست واینکه ما بتوانیم آگاهی کامل باز خورد فعالیتهای انجام شده را ارزیابی کنیم میزان پیشرفت کارها را بسنجیم و همواره با برنامه ریزی اولیه نگاه کنیم بینیم در کجای مسیر قرار داریم تداوم مشارکت اهمیت دارد که بعنوان اصل سوم ذکر شده است .

اصل چهارم :‌ رعایت اصل مردم سالاری

عبارتست از پیوند چگونگی مشارکت با اصول مردم سالاری است . در مشارکت لازم است حقوق طرفین رعایت شود و همواره اصل مردم سالاری در مشارکت وجود داشته باشد .

اصل پنجم : صداقت و شفافیت

اطلاعات روشن و شفاف در تمام مراحل از جمله قوانین مقررات زمان بندی پروژه سرمایه گذاری و موارد دیگر بسیار مهم و مشارکت تنها با رعایت این اصول قابل پیگیری خواهد بود .

اصل ششم : عدالت اجتماعی

اصل عدالت اجتماعی و رعایت حقوق تمام گروه است . همه آنهایی که به هر دلیل نژاد ضعف جسمانی ، معلولیت یا کودکان افرادی که از حقوقشان محروم بوده اند باید در مشارکت لحاظ بشود گرچه در ابتدا ممکن است هزینه ها و وقت زیادی صرف بشود ، اما تداوم مشارکت تنها با این اصلی که مبنی بر عدالت اجتماعی باشد ممکن است .

اصل هفتم : انتخاب فرآیند مناسب

انتخاب یا گزینش فرآیند مناسب است نمی توان هیچ نسخه یا روش واحدی را برای تمام مناطق و شرایط توصیه کرد . بلکه با در نظر گرفتن شرایط خاص هر منطقه و نیازهای موجود باید یک پروسه مکانیزم مشخص و روشنی را تدوین و براساس آن کار کنیم .

اصل هشتم : مشاوره

اصل مشاوره و همفکری به بیان دیگر برای یک مشارکت موفق لازم است که نظرات گروه های درگیر در این قضیه را جویا شویم با آنها مشورت کنیم از نظرات آنها استفاده کینم به آراء هم احترام بگذاریم .

اصل نهم : سنجش روشن موفقیت ها

اصل سنجش روشن موفقیت ها یا به عبارت لازم در طول توسعه مشارکت ما بتوانیم ، تصویر روشنی از آنچه انجام داده ایم در دست داشته باشیم .

اصل دهم : مشارکت اجتماعی

اصل منابع کافی به بیان دیگر مشارکت اجتماعی کار کم هزینه ای نیست در این زمینه باید منابع مالی نیروی انسانی و موارد مشابه را اختصاصی بدهیم و بتوانیم بهترین استفاده را از منابع بعمل بیاوریم .

نخسین گام اساسی برای ایجاد ارتباط مؤثر بین متولیان فضای سبز و شهروندان و نهادهای مختلف ایجاد فرهنگ مشارکت است یا بعبارتی تغییر در فرهنگ سازمانی موجود – این فرهنگ جدید مبتنی بر این واقعیت است که حفظ و گسترش فضای سبز شهری بدون مشارکت و همکاری ساکنان شهر میسر نیست و جلب مشارکت شهروندان نیازمند سرمایه گذاری متولیان امر است گام نخست در ایجاد رابطه با شهروندان برای جلب مشارکت آنان باید از طرف مدیران شهری برداشته شود ایجاد فرهنگ مشارکت نیز یک حرکت یا فرآیند مقطعی نیست بلکه نیازمند بستر سازی لازم و فراهم آوردن ملزومات آن است گرچه در ابتدا ممکن است هزینه هایی را در این راه صرف کنیم اما بی تردید دستاورد ها و منافع بی شماری در پی خواهد داشت که چندین برابر هزینه های صرف شده به سود ما خواهد بود وقتی شهروندان در حفظ و گسترش فضای سبز شهری سهیم باشند در نگهداری آن نیز کوشا خواهند بود و آن را بخشی از دارایی های خود می پندارند ، مشارکت اساسی شهروندان با قدمهای کوچک اولیه آغاز میشود ما می توانیم زمینه هایی را فراهم کنیم که ساکنان یک محله از نگهداری فضای سبز کوچک کنار خانه خود فرهنگ مشارکت را آغاز کنند اما بی تردید تداوم این حرکت نیازمند به فراهم آوری ملزوماتی است که ما باید آن را پیش بینی کنیم و شهروندان حمایت نمایند .

2-2-2 : مشارکت بخش خصوصی :

در جلب مشارکت بخش خصوصی گرچه منافع و فوائد متعدد و بی شماری هم برای شهر هم برای کسانیکه در این زمینه سرمایه گذاری می کنند و یا در آن مناطق فعالیتشان را متمرکز می کنند نهفته است ، اما گویا در عمل این مساله خیلی موفقیت آمیز نبوده است .

دو دلیل عمده می توان برای این مسئله ذکر کرد :

1- نخست آنکه ممکن است بخشهای تجاری مختلف و ناهمگون نتوانند فقط به صرف وجود یک فضای سبز در یک منطقه در کنار هم قرار بگیرند .

2- دوم اینکه فضای سبزی که دور از مرکز شهر و مناطق تجاری شهر واقع شده اند ممکن است باز هم نتوانند آن صاحبان این مؤسسات تجاری را برای حضور و فعالیت در این قسمتها جذب کنند .خش خصوصی بعنوان یک شریک بالقوه برای گسترش فضای سبز وجود دارد یعنی در واقع ما با بخشهای خصوصی و تجاری میتوانیم بعنوان نهادهایی نگاه کنیم که می توانند به ما در توسعه فضای سبز شهری کمک کنند این کمک به دو شکل ممکن است یکی آنکه با تمرکز نهادها و مراکز تجاری در اطراف فضای سبز مناسب شهری در واقع یک سود دو جانبه را شاهد باشیم یعنی هم بخشهای تجاری از وجود فضای سبز بهره مند میشوند بخاطر مراجعه مردم و هم آنها میتوانند در توسعه و نگهداری فضای سبز به ماکمک کنند و هزینه کنند و مطلب بعد اینست که هرگاه یکی از بخشهای خصوصی شهر در این زمینه پیش قدم میشود و دستاوردها و منافعی را کسب می کند این انگیزه ای میشود برای بخشهای همکار و مشابه که همان راه را آغاز کنند و به نتایج مشابه دست پیدا کنند بهر شکل ما باید بتوانیم راهکارهایی را تدوین کنیم که بخشهای خصوصی شهرمان را با موضوع فضای سبز در گیر کنیم و از پتانسیل بخش خصوصی در توسعه فضای سبز شهرمان کمک بگیریم آنها را تشویق و ترغیب کنیم به آنها امتیازاتی بدهیم که در اطراف مؤسسه و ساختمانهای خود فضای سبز ایجاد کنند و از این رهگذر با دادن امتیازهایی انگیزه آنها را تقویت کنیم .

فصل سوم : چالشهای عمده در زمینه فضای با رویکردهای ملی و محلی

1-3 : فضای سبز و فضای باز شهری :

تاکنون بدلیل عدم دسترسی به اطلاعات دقیق و جامع چه در سطح ملی و چه در سطح محلی مشکلات و زیانهایی را در بخش فضای سبز متحمل شده ایم ، حتی ماگاهی اطلاعات پایه و اولیه را هم در مورد فضای سبز شهری نداشته ایم ، بگونه ای که در خیلی از موارد نمی دانیم که یک شهر واقعاً چقدر فضای سبز دارد ، کل مساحت این فضا چقدر دست ، چقدر مردم از آن فضا استفاده می کنند و پرسشهایی از این دست ، با نگاهی موشکافانه تر به این واقعیت می رسیم که یکی از دلایل نزول و عدم پیشرفت فضای سبز همین عدم وجود اطلاعات کافی و جامع بوده است چرا که وقتی ما اطلاعات کافی و دقیق نداشته باشیم ، بدیهی است که نمی توانیم برنامه ریزی درستی بعمل بیاوریم و بدون برنامه ریزی درست عملاً نتیجه ای هم بدست نخواهیم آورد .

برای حل این معضل پیشنهاد می شود که یک پایگاه اطلاعاتی در سطح ملی برای فضای سبز شهری خود ایجاد کنیم که تمام سطوح مدیریتی و برنامه ریزی فضای سبز بتواند با اطمینان از صحت اطلاعات موجود در این پایگاه اطلاعاتی برنامه ریزی کنند و در مورد کار خودشان را تصمیم گیری کنند ، ضرورت دارد که یک نهاد مشخص و معین در سطح ملی به تدوین و تنظیم این پایگاه اطلاعاتی بپردازد در حال حاضر اطلاعات پراکنده از نهادهای مختلف کـــــــه نمی توان دقیقاً به صحت و سقم آنها نیز مطمئن بود مشکلی از فضای سبز شهری حــل نمی کند .

نخسیتن گام در ایجاد پایگاه اطلاعاتی با این مشخصات رسیدن به یک توافق کلی در زمینه تقسیم بندی انواع فضای سبز شهری است یعنی ما باید در سطح ملی به یک توافق برسیم که بالاخره فضای سبز شهری به چه مناطقی می توان اطلاق کرد .

فضاهای شهری به دو نوع تقسیم می شوند :

الف- فضای باز شهری : میادین ، بازارها ، پیاده روها و . .

ب- فضای سبز شهری : پیشنهاد این مقاله آنست که فضای سبز شهری را به 8 نوع تقسیم کنیم ، ضمنا موارد مذکور شبکه فضای سبز شهری را تشکیل می دهند .

1- پارکها و باغها :

این پارکها و باغها باز خودشان میتوانند به پارکهای شهری پارکهای ، ییلاقات اطراف شهر ، باغهای رسمی و . . . تقسیم می شود .

2- فضاهای سبزی کودکان و نوجوانان :

فضاهای سبزی است که برای کودکان و نوجوانان فراهم شده است که شامل فضاهای بازی ، زمینهای بسکتبال و فوتبال می شود .

3- فضاهای سبز کوچک خانگی :

فضاهای سبز کوچکی است که در بخشهای مختلف شهر مثل جلوی درب خانه ها ، باغچه های خانه ها وجود دارد . اگرچه اینها از وسعت زیادی برخوردار نیستند اما در مجموع می توانند جزء فضاهای سبز شهری محسوب شوند و مساحت کل آنها احتمالاً قابل توجه خواهد بود .

4- فضاهای باز ورزشی :

امکانات ورزشی فضای باز است که می تواند طبیعی باشد یا چمن مصنوعی کاشته باشیم ، مثل زمینهای تنیس ، گلف، زمینهای بازی مدارس ، زمینهای بازی مؤسسات مختلف و . . .

5- مزارع :

فضای سبز شهری باغها و مزارعی موجود در شهرها هستند به هر حال هنوز هم در شهرهای کوچک و بزرگ دنیا در دل شهر باغها و حتی مزارع هستند کـــــه می توان آنها را جزء فضای سبز محسوب کرد .

6- آرامستان ها :

فضاهایی هست که در آرامستان ها وجود دارد بهر حال می توان آرامستان های شهررا به عنوان یک پتانسیلی برای ایجاد فضای سبز تلقی کرد .

7- فضاهای سبز طبیعی و نیمه طبیعی :

فضاهای سبز طبیعی و نیمه طبیعی که شامل جنگلهای شهری ، سبزه زاران ، مراتع و . . . می باشد .

8- کریدورهای سبز :

کریدورهای سبز است با همان راهروهای سبز حاشیه رودها، کانالها ، حاشیه جاده ها و خطوط راه آهن و پیاده روها که حاشیه هر یک از اینها جزء فضای سبز شهری است .

به هر حال تقسیم بندی فضای سبز شهری و شناسایی انواع آن و تخمین و ارزیابی سنجش مساحت و ویژگیها و مشخصات هر یک از آنها برای گرد آوری اطلاعات آمار مورد نیاز جهت تدوین و تنظیم پایگاه اطلاعاتی که ذکر شد کاملاً ضروری است و چنانچه ما بتوانیم براساس این 8 نوع میزان و مشخصات فضای سبز شهری را بر آورد کنیم ، تصویر روشنتری از فضای سبز شهری خود را می توانیم ترسیم کنیم .

درادامه پیشنهاد می شود تحقیقاتی با محورهای ذیل در مورد پارکها و فضای سبز اعمال شود :

1- میزان سودمندی های اجتماعی و اقتصادی و زیست محیطی پارکها

2- تدابیر اندیشیده شده جهت رفاه حال مراجعه کنندگان

3- مسیرهای دسترسی به فضاهای سبز شهری در محیط های شهری

4- سنجش و بر آورد ارتباط بین میزان حجم ریالی صرف شده برای فضای سبز در هکتار و کیفیت فضای سبز موجود .

2-3 : ایجاد شبکه های فضای سبز :

موارد 8 گانه الذکر شده شبکـــه فضــای سبـــز شهـــری را تشکیل می دهند .

منظور از این عنوان تدوین یک برنامه استراتژیک و راهبردی فضای سبز در سطح ملی می باشد . تغییرات اجتماعی و جامع شناختی جمعیتی شهرها امروزه نیازهای تازه ای و توقعات جدید و بالاتری نسبت به فضای سبز شهری و پارکها ایجادکرده است ، بنابراین لازم است که ما به یک بازاندیشی و بازنگری در مورد فضای سبز برسیم و ببینیم که چگونه می شود با توجه به شرایط موجود فضای سبز شهری را به بهترین شکل مدیریت کنیم ، توسعه بدهیم و به فضای سبزی برسیم که پاسخگو نیاز شهروندان امروز ما باشد و راهکارهایی بیابیم که به این فکر و به این نگرش جامع عمل بپوشاند .

نخسین راه تدوین یک خط مشی ملی برای فضای سبز شهری است . فضاهای سبز شهری اعم از پارکهای بزرگ محلی ملی یا فضاهای سبز کوچکی اطراف خانه ها هستند همه و همه سرمایه های ملی کشور محسوب می شوند و لازم است گسترش و فضای سبز با کیفیت بالا در کانون توجه مدیران برنامه ریزی قرار گیرد .

3-3 : حفاظت و تقویت فضاهای سبز موجود :

سیاست گذاران و تصمیم گیرندگان بخش فضای سبز لازم است ابتدا به حفظ آنچه که داریم بیاندیشند و اولویت را به حفظ و نگهداری فضای سبز موجود بدهند تا به ایجاد فضای سبز تازه . به بیان دیگر در یک منطقه ما باید در ابتدا به حفظ آنچه که هست و افزایش کیفیت و مرغوبیت فضای سبز موجود بپردازیم و بعد به فکر فضای سبز تازه باشیم .

فصل چهارم : تحول در فضای سبز شهری ، رهنمودها و راهکــــــــارها

1-4 : ایجاد فضای سبز با کیفیت :

اگرچه کمیت فضای سبز برای ما قابل اهمیت است اما چیزی که از آن مهمتر است کیفیت فضاهای سبز شهری است ، فضاهای سبزی که از حداکثر تنوع و پایداری برخوردار باشد برای رسیدن به کیفیت بالاتر در فضای سبز شهری لازم است ویژگیهای یک پارک ایده آل را بشناسیم .

1-1-4 : ویژگیهای یک پارک ایده آل :

1- در آن انواع گونه های گیاهی کاشته شده باشد ، زیرا عدم وجود تنوع زیستی زمینه تخریب اکوسیستم ها را فراهم می کند .

2- باز هم تنوع اما از دیگاه دیگری ، یعنی اینکه در پارک درخت ، چمن و گل وجود داشته باشد که ترکیبی از این سه نوع پارک ما را به مرغوبیت و کیفیت نزدیک می کنند .

3- وجود آب در پارک به تمام اشکال آن از جمله دریاچه های کوچک ، حوضچه ها ، دیوارهای مصنوعی ، آبشار ها و . . .

4- استفاده از رنگهای مختلف در پارک است ، یک پارک ایده آل پارکی است که در آن این مسئله رعایت شده باشد رنگهای به کار رفته در ابزار و تجهیزات و مستمر در پارک با فضای آنجا گونه ای باشد که تصویری دوست داشتی در ذهن مراجعه کنندگان ایجاد کند .

5- فرصتهای بازی و ورزش و در نظر گرفتن نیازهای کودکان و نوجوانها در پارک است که در آن جای گاههایی برای بازی و ورزش هم در نظر گرفتن نیازهای کودکان و نوجوانهاست .

6- فراهم آوری امکانات رفاهی مثل صندلی برای نشستن ، دستشوئی و . . .

دیگاهی نسبت به یک فضای سبز ایده آل ارائه شد ، اما از سوی دیگر مراجعه کنندگان ما هم نظری دارند که این نظر مبتنی بر نیاز و خصوصیات آنهاست ، ما به عنوان طراح باید بتوانیم ترکیب و تلفیقی مناسب و فنی اجرا شدنی از نیازهای مراجعه کنندگان و دیدگاههای خودمان را بدست آوریم .

2-4 : اصول اساسی برای ایجاد یک پارک با کیفیت و مرغوب :

اصل اول : این اصل آمده که برای ایجاد یک فضای سبز مناسب گام نخست آن است که ما یک دریافت واقعه بنیاد یک شناخت مبتنی بر واقعیت مبتنی بر جغرافیای آن منطقه و تاریخ آن منطقه اکولوژی آن منطقه وهمچنین با در نظر گرفتن محیط فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی آن منطقه از فضای سبز داشته باشیم یعنی در واقع نمی توان یک فضای سبز را به عنوان یک فضای سبز ایده آل برای تمام نقاط با ویژگیهای مختلف اجتماعی اقتصادی و زیست محیط جغرافیایی و تاریخی تعریف کرد بلکه در گام نخست شناسایی هر یک از این ویژگیها و فضای سبزی که در آ’نده آنجا ایجاد خواهد شد با آن نیازها اهمیت دارد .

اصل دوم : شناخت ارزشهای اجتماعی نیازها و روحیه مردمی ساکن در آن منطقه .

اصل سوم : مشارکت نهادهای سیاسی و نهادهای اقتصادی

اصل چهارم : ایجاد یک دیدگاه مشترک و شفاف در زمینه فضای

اصل پنجم : طراحی یک طرح کلی و کلان در زمینه فضای سبز

اصل ششم : جلب حمایت نهادهای سیاسی و سازمانهای مختلف درسطوح محلی و ملی

اصل هفتم : تدوین برنامه های دراز مدت مدیریتی و نگهداری جهت حفظ شادابی و پایداری فضای سبز

اصل هشتم : شناخت و حفظ میراث فرهنگی‌

اصل نهم : تشویق و توسعه خلاقیت و یادگیری

اصل دهم : درک نیازهای گروهای مختلف اجتماعی

و برای طراحی بهتر یک فضای سبز ما باید به دو پرسش اساسی پاسخ بدهیم :

1- چه چیز باعث می شود که فضای سبز شهری به فضای ویژه و ممتاز تبدیل شود ، یعنی چه ویژگی هایی را باید داشته باشد .

2- بحث نیاز سنجی و نیاز شهروندان ، یعنی بسنجیم که شهروندان به چه اموری نیاز دارند .

با توجه به موارد ذکر شده نمی توان یک توصیه را برای طراحی فضای سبز شهری مطرح نمود چرا که بحث نیاز در جوامع مختلف متفاوت است و همچنین ویژگی که ذکر شد در جوامع مختلف فرق می کند فقط آنچه می توان گفت این است که در این طراحی با کیفیت برتر اصولی وجود دارد که باید آنها را در نظر بگیریم و آنها را با نیازهای جامعه امروزی خودمان تطبیق دهیم .

3-4 : پرچم سبز :

ابتکار جالبی که در انگلستان انجام شده است ، اهدا جایزه پرچم سبز است .

این جایزه با حمایت ویژه ای که دولت انگلستان و مدیران فضای سبز شهرداری از آن بعمل آوردند به پارکهایی اختصاص و اهدا می شود که یکسری اصول را که در ادامه می آید را رعایت کرده باشند .

در سال 1998 تنها 7 پارک در انگلستان این جایزه را برده اند اما در سال 2002 - 81 پارک موفق به دریافت پرچم سبز شده اند .

پارکهایی که داوطلب دریافت این جایزه هستند باید 8 معیار اساسی را در نظر بگیرند بر اساس پرداختن به این 8 معیار اصلی جایزه تعلق خواهد گرفت. نکته مهتر آن که وقتی این پرچم سبز بر سر در یک پارک نسب می شود یک جور اعتماد به مراجعه کنندگان می دهد که این پارک بر اساس یکسری استانداردها و ویژگی مطلوب احداث شده و نگهداری می شود ، پرچم سبز در واقع یک شاخه با یک نشانه است برای پارکهایی که از امتیازات و ویژگیهای بهتری برخوردار هستند و از استاندارد ها به نحو شایسته ای استفاده کرده اند در واقع این جایزه به یک پارک عالی تعلق نمی گیرد یعنی در جستجوی این نیستند که ببینند چه پارکی بهترین ویژگیها را و بهترین شرایط را دارد که به آن این جایزه را اهداء کنند بلکه در جستجوی آن دسته از فضاهای سبز شهری هستند که مدیران آنها با تلاش و کوشش سعی کردند دگرگونی تغییر و تحول مثبتی در این پارکها ایجاد کنند و آن معیارهایی که در ادامه بدآن اشاره می کنیم توجه داشتند .

1-3-4 : هشت معیار جهت اعطای جایزه پرچم سبز

1- مدیران پارک چگونه توانستند نوع احساس مثبت در مراجعه کنندگان وجود بیاورند و آنها را به استفاده بیشتر از پارک ترغیب کنند .

2- اینکه چه تدابیری اندیشیده شده که پارک فضایی امن و سالم برای تمام مراجعه کنندگان باشد .

3- این است که نسبت به انتظار مراجعه کنندگان چه تحصیلاتی فراهم شده که با نیازها و مطالبات آنها همخوانی دارد .

4- بحث مسائل زیست محیطی پارک است آیا این پارک از نظر زیست محیطی استانداردها را رعایت کرده و مدیریت آن منطبق با اصول زیست محیطی هست .

5- میزان اهمیت و توجه در حفظ نگهداری میراث فرهنگی و تارخیی منطقه ای است که پارک در آنجا واقع شده چه تدابیری اندیشیده اند برای آن که این میراث فرهنگی و تاریخی حفظ بشود و صدمه ای به آن وارد نشود و مراجعه کنندگان بیشتری از آن بازدید کنند .

6- با توجه به این واقعیت در نظر گرفته می شود که چه مقدار نقش مشارکت مردمی و اجتماعی در توسعی این فضای سبز با پارک اهمیت داشته آیا مدیران پارک و مدیریت پارکشان به این مسئله توچه داشته اند آیا از کمکهای مردمی و مشارکت آنها بهره مـند شده اند .

7- آن روشهایی است که برای ارتقاء کیفیت پارک و توسعه موفق آمیزی آن در نظر گرفته شده در واقع داوران بررسی می کنند که ببینند از این پارک علائم فنی و اصول باغبانی و فضای سبز چه روشهایی در نظر گرفته شده و به کار بسته شده است .

8- تمام مواردی که ذکر شد یعنی مسئله تعقیب مردم در مراجعه به پارکها ایجاد محیط امن و سالم برای آنها تأمین تحصیلات لازم مطابق با نیازها و مطالبات مردم مدیریت مشارکتی و توجه به مسائل زیست محیطی و همه این موارد جایزه های تحت عنوان پرچم سبز به پارکهایی که این موارد را رعایت می کنند اعطاء می شود .

2-3-4 : اهمیت جایزه پرچم سبز

اهمیت این جایزه از دو دیدگاه مورد توجه است :

الف - رقابتی سالم بین مدیران پارکها در بخشهای مختلف کشور به وجود می آید که برای رسیدن به این جایزه نوعی اعتبار برای خودشان کسب کنند و در واقع یک زمینه رقابتی به وجود می آید .

ب - مسئله بعد این است که یک سری معیارهای منظم و شمخص در راه همین جایزه مسابقه لحاظ می شود و این هشت معیار اصلی خودش در توسعه و گسترش فضای سبز می توانسته خیلی مؤثر باشد .

البته از طرفی نیز یک پست زیان برای این جایزه می توان در نظر گرفت و آن این که وقتی پارکی این پرچم را برنده می شود روی اطمینان خاطر و نوعی حتی تبلیغ میتوان گفت محسوب می شود چرا که بازدید کنندگان متوجه می شوند که این پارک بهر حال از امتیازاتی برخورد دار بوده ویژگیهای داشته که توانسته این پرچم سبز را برنده بشود .

آخرین مقاله ها

بررسی عوامل فردی و سازمانی تاثیرگذار برمیزان خشنودی شغلی کارکنان سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه

تهیه، اعتبارسنجی و تدوین فرایند اجرای پرسشنامههای ارزیابی عملکرد مدیران

نقش مهارتهای ارتباطی فردی در استقرار سیستمهای مدیریت کیفیت جامع

آموزش ترکیبی Blen

اولین مرکز جامع خدمات کاربردی فناوری اطلاعات روستایی- روستای قرن آباد

TRIZ تئوری حل مسئله به روش ابداعی

سیستم نگهداری و تعمیرات بهبود