hc8meifmdc|2011A6132836|PM_Website|tblnews|Text_News|0xfdff5346000000009004000001000400
تنفس، شکار، پرورش، بستر پرورش، تغذیه، برداشت
کرم خاکی
هدف از تنفس: رساندن اکسیژن به سلول های بدن برای آزاد کردن انرژی مواد
Organic molecules + O2 ? Co2 + H2O + Energy
انرژی + آب + دی اکسید کربن ? اکسیژن + مولکولهای آلی
ارتباط بین تنفس سلولی و دستگاه تنفس
?How are cellular respiration and the respiratory system related?
طرح زیرارتباط بین تفس سلولی دستگاه تنفسی را نشان می دهد
تنفس پوستی در کرم خاکی ( Respiratory system in Annelids )
شرایط لازم برای تنفس پوستی :
• سطح مرطوب تنفسی برای تبادل بهتر گازهای تنفسی
• وجود مویرگهای زیاد زیرپوستی
• سطح نسبتاً وسیع پوستی(دارای بدن طویل لوله ای شکل یا پهن)
• جثه نسبتاً کوچک
شرایط فوق در مورد کرم خاکی و کرم های پهن صدق می کند.
تنفس نایی در حشرات Respiratory system in Insects) )
• سطح تنفسی داخلی دارند.
• دارای لوله های درونی بنام نای
• انشعابات لوله¬ها در سراسر بدن جانور وجود دارد.
• تبادل مستقیم سلول ها با گاز ها
• بدون نیاز به دستگاه گردش مواد
تنفس در ماهی ها Respiratory system in fishes))
مقایسه فیزیکی آب و هوا :
• 1 . نسبت وزن اکسیژن به آب یک به صد هزار است .
(جانور آبزی برای کسب مقدار معینی اکسیژن ناچار است که 100000 برابر وزن آن مقدار، آ ب از آبششها عبور دهد . )
• 2 . در یک لیتر هوا 210 میلی لیتر اکسیژن دارد .
) جانور هوازی برای کسب مقدار معینی اکسیژن فقط باید 3.5 برابر وزن آن مقدار، هوا از ششها عبور دهد.)
• 3. میزان چسبندگی آب 50 برابر هوا است .
( به همین سبب میزان کار برای ایجاد جریان مایعات بایستی زیادتر باشد.)
• شدت انتشار اکسیژن در هوا هزار برابر آب است .
• 5. ظرفیت گرمایی ویژه آب بیشتر از هواست .
شکار کرم خاکی
برای پرورش و تکثیر کرم خاکی ابتدا باید آن را جمع آوری یا شکار(صید) نمود.
یکی از راه های جمع آوری کرم خاکی، گرفتن چند عدد کرم درشت و مولد از فروشگاه های فروش طعمه زنده برای ماهی گیری یا یکی از دوستان است .
جمع آوری کرم خاکی از محیط طبیعی معمولا در شب های بهار موفق تر است.
این کرمها در شب از سوراخ های خود خارج می شوند و به گردش می پردازند.
برای همین به آنها شب خز یا شب گرد می گویند .
با داشتن یک چراغ قوه و با رعایت سکوت می توان شب هنگام، کرمها را در باغچه، بر روی زمین یا در لایه های نزدیک به سطح جستجو کرد .
شانس این عمل به ویژه زمانی که در هنگام غروب به گیاهان باغ خود آب داده باشید دو چندان می شود .
یادتان باشد نور قوی و ارتعاش زیاد باعث فراری دادن کرمها می شود .
اگر چراغ قوه¬تان دارای نور قوی یا زننده ای است می توانید روی آن را با کاغذ های مات بپوشانید تا از تابش نورش بکاهید .
همچنین مشخص شده که کرم های خاکی نسبت به نور قرمز بی توجه هستند.
پس می توانید از فیلتـرهای نور قرمز استفاده کنید .
خوب ! اگر نمی خواهید شب های خود را با جستجوی کرم خاکی به هدر بدهید چاره ای جز صید این کرم ندارید .
یادتان باشد که فصل بهار بهترین فصل شکار کرم خاکی (و بسیاری از جانوران) است .
1- ساده ترین روش این است که بخشی از زمینی را که می دانیم دارای کرم خاکی است را آب ببندیم . پس از کم و بیش 15 دقیقه کرم¬ها به سطح زمین می آیند .
این کار معمولا به هنگام غروب جواب بهتری می دهد چون به علت خنکی هوا کرمها در لایه های نزدیک سطح به سر می برند و با خیس شدن زمین، سریع تر بیرون می آیند .
2 – در این روش زمینی که دارای کرم خاکی است را مرطوب می کنند و سپس یک پارچه متقال پهن می کنند و تفاله چایی روی پارچه می ریزند . کرمها پس از مدتی روی پارچه جمع می شوند .
3 – در این روش آب را با غلظت 55/0 % فرمالین مخلوط کرده و روی زمین می ریزیم . بوی فرمالین سبب می شود که کرمها زودتر از زمین خارج شوند .
4 – در این روش زمین را مرطوب می کنیم سپس یک تکه چوب نسبتا کلفت (الوار) را در خاک نرم زمین فرو می کنیم و به آن ضربه می زنیم یا مثلا آن را اره می کنیم . در اثر این ارتعاشات، کرمها از مخفی گاه خود خارج می شوند .
5 – در این روش که در اصل صید الکتریکی کرم خاکی است، از یک میله فولادی به قطر 5 میلی متر و با دسته عایق استفاده می کنیم . این میله باید به برق با ولتاژ 220 و شدت جریان 3 – 5 آمپر وصل شود . سپس میله را در زمینی که مرطوب است فرو می کنیم . با اتصال جریان، کرم¬ها از خاک بیرون می آیند .
سالهاست که در دنیا دستگاه های برقی متنوعی برای صید کرم خاکی به بازار وارد شده اند که برخی از آنها با باطری – مثل باطری ماشین – کار می کنند (یک نمونه از آنها در ابتدای فیلم سینمایی گودزیلا نشان داده شده ) .
پرورش کرم خاکی
به طور کلی برای پرورش کرم خاکی نیاز به وسایل زیر است :
جعبه نگهداری کرم خاکی :
این جعبه (کرم دانی) بستگی به اهداف پرورش دهنده دارد . از یک جعبه کفش تا مخازن بزرگ پلاستیکی (یا سیمانی ) برای نگهداری کرمها استفاده می شود .
معمولا از جعبه هایی با ابعاد 30*30*90 استفاده می شود .
بیشینه خاک درون این جعبه ها 15 تا 20 سانتی متر است زیرا در غیر این صورت کرمها از جعبه خارج می شوند .
جعبه باید دارای در پوش باشد تا هم مانع نفوذ نور شود و هم از کاهش رطوبت خاک جلو گیری کند .
اگر از جعبه های پلاستیکی استفاده می کنید، سوراخی برای خروج آب اضافی در مواقع لازم و همچنین سوراخی برای جریان هوا در آن ایجاد کنید .
جعبه های چوبی معمولا این مشکل را ندارند ولی بهتر است که قبل از خاک ریزی، دیواره های آن را با پارافین یا موم در مقابل هدر رفتن رطوبت، عایق کنید.
جعبه باید در جایی قرار بگیرد که رطوبت و دمای آن قابل کنترل باشد .
تا جایی که ممکن است باید از تابش مستقیم نور مهر به کرم دانی جلوگیری نمود .
نور شدید، سرمای زیاد، ضربه و ارتعاش، کاهش رطوبت و .. از عواملی است که کرمها را وادار می کند که به عمق خاک بروند .
از لحاظ تراکم در هر متر مربع می توان حدود 100 عدد کرم خاکی را جا داد .
برخی منابع نیز عدد وزنی نیم تا یک کیلو گرم کرم خاکی در هر متر مربع را ذکر می کنند.
بستر پرورش کرم خاکی
معمولا بهترین گزینه برای یک تولید خانگی، مخلوط خاک برگ و شن ریز است .
گاهی از مخلوط خاک و شن و برگ درختان اشاره می شود که تکرار همان جمله بالاست.
آنچه مسلم است مقدار رس در این بستر پرورشی یا Bed باید در کمترین مقدار ممکن باشد .
به بیان دیگر ؛ هرگز از رس استفاده نکنید !
خاک مورد استفاده باید نرم باشد تا کرم ها به آسانی بتوانند در آن رفت و آمد کنند و هوا نیز بتواند به سادگی به آن نفوذ کند .
برای تهیه چنین خاکی، آن را الک می کنند .
یکی از نکات کلیدی در پرورش کرم خاکی، مرطوب نگهداشتن خاک است .
فراموش نکنید که اگر بیش از اندازه آب بکار ببرید، کرم ها خفه می شوند .
می توانید از افشانه ها یا آب پاش ها برای مرطوب نگهداشتن خاک استفاده کنید .
رطوبت خاک باید حدود 25 تا 30 % باشد .
رطوبت بیش از 35% و کمتر از 13% باعث توقف تخم گذاری کرمها می شود .
p.H خاک هم در حد طبیعی و خنثی (6/5 تا 3/8 ) است .
بیشتر منابع اروپایی دمای مناسب پرورش کرم خاکی را 18 درجه سانتی گراد اعلام کرده اند اما اینجانب تا 26 درجه سانتی گراد هم بدون مشکل پرورش داده ام .
(در شهری که من زندگی می کنم، دمای اتاق با کولر دو تکه هم در بهار و تابستان به 18 درجه نمی رسد .)
تغذیه کرم خاکی
گزارش شده که با خاک برگ و شن به تنهایی می توان برای چند ماه کرم ها را زنده نگه داشت . زیرا کرم ها مواد قابل استفاده خاک برگ را جذب می کنند .
کرم ها می توانند تقریبا از دور ریز آشپز خانه ای تمامی سبزیجات تغذیه کنند .
تکه های هندوانه، تکه های پرتقال یا سایر مرکبات، برگ های خارجی کلم یا کاهو، تفاله چایی، تکه های سیب زمینی پخته و سیب درختی، چغندر، هویج و لوبیا پخته و ... حتی پوسته تخم مرغ !
تمامی گیاهان و سبزیجات را می توان پس از حدود 35 دقیقه پختن به عنوان غذا به کرمها پیشکش نمود .
همچنین می توانید چند نوع گیاه و مواد مختلف را پخته و با هم مخلوط کنید و غذایی تر کیبی به کرمهای خاکی بدهید .
به عنوان سایر مواد غذایی می توان از انواع کودهای حیوانی (مثلا کود گاوی یا گوسفندی )، نان (بربری) خیس شده، سویا، آرد و مخمر نیز سود جست .
یکی از بهترین غذاها استفاده از غذای ماهی (پولکی یا پلت) مرطوب شده است .
نباید به کرمها زیاد غذا داد زیرا نخست اینکه غذای اضافی در خاک مانده و گند می کند و ضمن رشد قارچها ممکن است باعث ایجاد بوی بد هم بشود و اگر جعبه شما در باغچه باشد همین بو ممکن است باعث گرد آمدن بسیاری حیوانات بدجنس مثل زنبورها و موش¬ها به آن دوروبر شود .
به خصوص از دادن گوشت به کرمهای خاکی باید پرهیز نمود زیرا هم مورد تغذیه کرم قرار نمی گیرد و هم بوی گند بیشتری تولید می کند .
دلیل دیگر که تربیتی است اینکه غذادادن زیاد باعث می شود کرم¬هایتان لوس بشوند .
برای دادن غذا به کرمها شیارهایی در میان خاک جعبه ایجاد و غذا را به داخل آن شیارها می ریزند .
اگر غذایتان پخته و مانند پوره شده است می توانید از وسایل مخصوصی که با آنها خامه را روی کیک می ریزند استفاده کنید .
پس از این حتما باید روی غذا را با خاک پوشاند تا دیر تر فاسد شود .
کرم¬ها طی مدت 3 تا 4 روز دور غذا جمع می شوند و شروع به خوردن می کنند .
برداشت کرم خاکی
یک روش پیچیده برداشت کرم این است که خاک مو جود در جعبه¬ها را در یک ظرف فلزی بریزیم، سپس از بالا به سطح خاک نور بتابانیم و حرارت بدهیم ( دما نباید بیش از 25 تا 29 درجه باشد زیرا تخم ها را از بین می برد) و از طرف دیگر زیر ظرف را سرد کنیم .
از آنجا که کرم¬ها از نور و گرمای زیاد فراری هستند به سمت ته ظرف آهنی می روند .
خاک رویی را بر می داریم و کرم¬ها را که در ته ظرف جمع شده اند را جدا می کنیم .
این کار را چند بار با خاک هر جعبه تکرار می کنیم تا مطمئن شویم که بیشتر کرمها را گرفته ایم .
روش دوم این است که آستینها را بالا زده و از الک برای جدا کردن کرم از خاک استفاده کنیم . به همین سادگی .
نکته بسیار مهم در این قسمت این است که خاک اضافه را نباید دور ریخت زیرا پر از تخم و نوزاد کرم خاکی است و بهترین بستر برای شروع پرورش دوباره است !
سازمان تنظیف و بازیافت مواد شهرداری شیراز با همکاری شرکت بهسامان در حال تولید و تهیه کودهای ورمی کمپوست و بیوکمپوست می باشد.
ورمی کمپوست
برای حفظ گیاهان، نگهداری گلخانه‌ها، گسترش مزارع و درختان میوه نیازمند مواد آلی می‌باشیم. سال‌ها تلاش و مطالعه کردیم و پس از انجام مراحل تحقیقات و آزمایشات گوناگون دریافتیم باز هم قدرت لایزال پروردگار با خلقت موجودی ارزشمند بنام کرم خاکی توانسته یکی از عمده‌ترین نیازمندی‌های بستر گل و گیاه یعنی مواد آلی را با وجود فضولات این جانور تأمین نماید.
ورمی کمپوست حاصل فعالیت بیولوژیک نوعی کرم‌خاکی با نام علمی Eisenia fotida می‌باشد این جانور با تغذیه از موادآلی موجود در طبیعت آن را به کود آلی مغذی تبدیل نموده به گونه‌ای که در حال حاضر این کود به عنوان یکی از غنی‌ترین کودهای آلی بیولوژیک شناخته شده در دنیا کاربرد
ورمی‌کمپوست در خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک تأثیر بسزایی دارد. این کود اصلاح‌کنندة خصوصیات فیزیکی و شیمیایی و بیولوژیکی خاک بوده و علاوه بر وزن مخصوص کم، فاقد هر گونه بو، میکروارگانیسم‌های پاتوژن، باکتری‌های غیر هوازی، قارچها و علف‌های هرز می‌باشد. ورمی‌کمپوست علاوه بر قابلیت جذب آب با حجم بالا، شرایط مناسب جهت دانه‌بندی و قدرت نگهداری مواد غذایی مورد نیاز گیاهان را فراهم می‌نماید. ورمی‌کمپوست حاوی عناصر غذایی بسیار غنی به‌ویژه ازت بوده که به‌تدریج آنها را در اختیار گیاه قرار می‌دهد (این نکته از نظر حاصل‌خیزی خاک بسیار پراهمیت است.) این کود در مقایسه با سایر کودهای آلی دارای میزان عناصر اصلی غذایی بالاتری است. ورمی‌کمپوست علاوه بر عناصر ماکرو مانند ازت، فسفر و پتاسیم که در فعالیت‌های حیاتی گیاه نقش اساسی دارند حاوی عناصر میکرو مانند آهن، مس، روی و منگنز نیز می‌باشد. علاوه بر این با داشتن موادی مانند ویتامین B12 و اکسین عوامل محرک رشد گیاه را فراهم می‌آورند.
معمولآ نسبت کربن به ازت (C/N) ورمی کمپوست20-15بوده و طول دانه‌های خشک آن بین 1-5mm متغیر است. هوموس آن نیز 20% وزن خشک می‌باشد.
کرمهای زباله‌خوار با تغذیه زایدات آلی آنها را تجزیه و دگرگون می‌نمایند. فرآیند هضم این کرمها به تغییر سریع‌تر مواد آلی منتهی شده و کمپوست تثبیت می‌شود. نتیجة این عمل دستیابی به ورمی‌کمپوست با کیفیت بالا است که با بالاترین استانداردهای جهانی برابری می‌کند.
موارد استفاده ورمی‌کمپوست:
ورمی کمپوست قابل استفاده در کلیه محصولات زراعی، باغی و گلخانه‌ای می باشد.
عناصر موجود در ورمی کمپوست:
ازت، فسفر، پتاسیم، کلسیم، آهن، روی، مس، منگنز
این در حالی است که هر یک از انواع کودهای شیمیایی موجود تنها حاوی یک یا چند عنصر خاص می‌باشند
شرایط کنونی تولید ورمی‌کمپوست
در حال حاضر روزانه علاوه بر ضایعات میادین میوه و تره‌بار، سطل‌های سبز، آبی و صورتی که به‌ترتیب مخصوص ضایعات سبزی ـ میوه‌فروشی‌ها، آب‌میوه‌فروشی‌ها و گل‌فروشی‌ها می‌باشد در قالب طرح ساماندهی مشاغل پر زباله از سطح شهر جمع‌آوری، و به سایت کمپوست، واقع در برمشور شهر شیراز منتقل می‌شود که پس از تفکیک ثانویه، جهت تغذیه کرمهای زباله‌خوار مورد استفاده قرار می‌گیرند. تبدیل پسماند‌های آلی به روش ورمی‌کمپوست در فضایی به وسعت چهار هکتار به‌وسیله کرمهای زباله‌خوار موسوم به Eisenia fotida و با ظرفیت 3000 تن ورمی‌کمپوست در سال در حال اجرا می‌باشد.
این کود در حال حاضر
تحت نظارت سازمان بازیافت شهرداری شیراز با فرایند تبدیل زباله‌های آلی به روش بیولوژیک در حال تولید می‌باشد.
بیولوژی کرم خاکی:
از نظر پیشینه تاریخی، کرمهای خاکی در حدود 600 میلیون سال پیش به وجود آمده و از آن زمان تا حال شاهد تکامل گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری بوده‌اند. شکل ظاهری این موجودات در طی این مدت تغییر چندانی پیدا نکرده و هم اکنون نیز بین گونه‌های مختلف آنها از این نظر تفاوت قابل توجهی به چشم نمی‌خورد.
این موجودات ارزشمند، به مدت چندین میلیون سال اراضی موجود در سطح کره زمین را در کمال آرامش و سکوت، زیر و رو کرده و بدین صورت نقش مهمی در جریان چرخه عناصر ایفا نموده‌اند
کرم‌های‌خاکی دارای بدنی کشیده، بندبند، فاقد استخوان دارای کوتیکول حامل تارها و دستگاه گوارش لوله‌مانند که به مجرای دفعی ختم می‌شود، هستند. طول این جانور برحسب گونه از یک سانتی‌متر تا بیش از 2 متر بالغ می‌گردد.
این جانور اغلب دوجنسی یا هرمافرودیت هستند و هنگام بلوغ بر روی اپیدرم آنها یک منطقة متورم ظاهر می‌شود که آنرا کمربند تناسلی گویند. این قسمت پیله‌ای ترشح می‌کند که تخم‌ها را دربر می‌گیرد.
کرم‌های‌خاکی فاقد مرحلة مشخص لاروی بوده و نوزادان آنها پس از خروج از تخم و پیله، رفته‌رفته بالغ می‌شوند.
امروزه با اطلاعاتی که از این جانور بدست آمده است کاربردهای فراوانی در رشته‌های مختلف علوم (مانند کشاورزی، شیلات، دامپروری، صنعت، محیط زیست و انرژی) بـرای آن تعریف شده و یا به‌عبارت دیگر در بسیاری از علوم شناخته شده است.
پرورش کرمهای خاکی در حال حاضر به‌صورت یک صنعت پررونق در آمده و لذا این حرفه امروزه در جهان طرفداران بسیاری دارد، به‌کارگیری این جانور ارزشمند در صنایع مختلف مشاغلی را ایجاد نموده‌است که هیچ‌کدام از آنها در کشور ما شناخته شده نیست.
بیوکمپوست
چند دهه‌ایست که با رخدادهای بزرگ فرایند‌های صنعتی در پهنه‌ی گیتی، زباله‌ها نیز به‌همراه آلودگی‌های روزافزون خاک، آب و هوا زنجیره‌ی زیست‌محیطی و زیستگاه آدمیان را به سختی با تهدید ناخواسته‌ای روبرو نموده است. در زمینه‌ی مبارزه با چنین مشکل فراگیری مراکز پژوهشی و اجرایی تلاش و کوشش پیگیری را در رویارویی و مبارزه آغاز کرده‌اند.
از روش‌های بسیار مؤثر در مبارزه و خنثی سازی اثرات نامطلوب زباله‌ها تبدیل آنها به کود است تکنیک تبدیل کود از زباله بطور علمی و عملی در سال‌های اخیر آغاز شده‌است . کمپوستینگ، تجزیه‌ی مواد زاید قابل تجزیه‌ی بیولوژیک توسط جانداران ذره‌بینی است که توانایی شکست ملکول‌های بزرگ مواد آلی را دارا می‌باشند. روشی است که چنین ارگانیسم‌هایی را در جهت افزایش میزان تجزیه‌ی بقایای آلی تحت کنترل مورد استفاده قرار می‌دهد. این فرایند طبیعی، مواد آلی را به ماده‌ای غنی مبدل کرده مکملی بسیار سودمند برای خاک ایجاد می‌نماید. ترکیبات هوموسی تولید‌شده به‌راحتی توسط گیاهان قابل جذب است. به این ترتیب باعث بهبود وضعیت خاک‌های اراضی زیر کشت و در نتیجه کاهش استفاده از کودهای شیمیایی می‌شود.
اهم خواص فیزیکی و شیمیایی بیوکمپوست عبارتند از:
1ـ تسریع‌کننده‌ی رشد گیاه
2ـ غنی از ترکیبات هوموسی
3ـ قابلیت نگهداری آب با حجم بالا
4ـ عاری از میکروارگانیسم‌های پاتوژن
5ـ وزن مخصوص کم و فاقد هر گونه بو
6ـ اصلاح‌کنده‌ی خصوصیات فیزیکوشیمیایی و بیولوژیکی خاک
7ـ تأمین کننده‌ی کلیه‌ی عناصر غذایی مورد نیاز برای رشد گیاهان
ویژگی‌های بهینه‌ی بیوکمپوست:
1- به‌جای کود، در چمن‌کاری، گیاهان زینتی، باغداری، تاکستان، کشت قارچ، سبزیکاری، صیفی‌کاری،
فضای سبز و غیره. این‌گونه مصارف بیشترین و شناخته‌ترین کاربردها را تشکیل می‌دهند.
2- به‌جای مواد پرکننده در تراشه‌های ساختمانی.
3- بجای مواد جانبی، در کارخانه‌های آجرسازی برای بلوک‌های توخالی یا متخلخل.
4- بجای عایق صدا (آکوستیک ) در ساختمان‌ها.
5- بعنوان بیوفیلتر در کارخانه‌های تهیه کمپوست. رفع بوی لاشه حیوانات در دامداری ها و مرغداری‌ها و کارخانجات قند سازی.
6- بجای بستر حیوانات در دامداری‌ها.
7- استفاده به عنوان سوبسترا در کشت قارچ.
8_ استفاده به عنوان الیاف در صنعت نساجی و الیاف آلی.
عناصر موجود در بیوکمپوست:
کمپوست به‌دست آمده از زباله‌ی آلی، حاوی مقدار فراوانی عناصر معدنی بوده که پاره‌ای از آنها برای رشد گیاهان ضروریست. مهمترین این عناصر که obligo elements نامیده می‌شوند، عبارتند از بر، روی، مس، منگنز، مولیبدن، کبالت بعلاوه‌ی عناصر عمده‌ی دیگر که عبارتند از: نیتروژن، پتاسیم، گوگرد، کلسیم، منیزیم.
محصولات:
کود آلی ورمی‌کمپوست، یکی از غنی‌ترین کودهای آلی بیولوژیک شناخته شده در دنیا در بسته‌های 2 و 10 کیلوگرمی.
کود آلی بیوکمپوست حاصل فرایند بیولوژیک روی ضایعات گیاهی جدا‌سازی‌شده از مبدأ در بسته‌های 5 کیلوگرمی و به‌صورت فله.
کود مایع ورمی‌کمپوست (چای کمپوست) به‌صورت سفارشی.